Có dịp đến Đồng Nai, mời bạn ghé thăm danh thắng Đá Chồng nằm giữa khu dân cư sầm uất của huyện lị Định Quán, cách Biên Hòa 82km và Thành phố Hồ Chí Minh 112km về phía đông bắc, ngay bên quốc lộ 20. Đây là con đường huyết mạch nối liền Đà Lạt (Lâm Đồng) với các tỉnh lị trù phú vùng đồng bằng Nam Bộ. Sự thuận tiện giao thông và vị trí tọa lạc của Đá Chồng Định Quán sẽ là nơi dừng chân lí tưởng cho du khách tham quan.
Với độ cao gần 37m so với mặt đường, từng hòn đá khổng lồ xếp chồng lên nhau, hòn trên cùng hơn phân nửa năm chìa hẳn ra bên ngoài, đã gây cho người chiêm ngưỡng ấn tượng mạnh mẽ. Thế đứng khá chênh vênh ấy tạo cho Đá Chồng kiểu dáng thật kì vĩ. Thoạt trông cứ ngỡ nó sẽ đổ sập ngay xuống, đè nát mọi vật xung quanh. Nhưng hình như nó có chất keo vô hình nào đó của tạo hóa đã khéo léo kết dính từng hòn đá khổng lồ lại với nhau để rồi biết bao thế kỉ trôi qua, biết bao biến động thăng trầm lịch sử, Đá Chồng vẫn đứng đó, tĩnh lặng, uy nghiêm, trơ gan cung tuế nguyệt.
Đá Chồng Định Quán không có nét thơ mộng, tình tứ như Hòn Trống Mái, cũng không là chứng tích những chuyện tình cảm động mang màu sắc huyền thoại của hòn Tô Thị, đá Vọng Phu, nhưng nó hơn hẳn về tầm cỡ, quy mô và tạo dáng. Hàng trăm triệu năm sừng sững dãi đầu mưa nắng, ba lần ngâm mình dưới làn sóng nước mặn khi biển tràn vào và chứng kiến cảnh hàng trăm ngọn núi lửa trong vùng đồng loạt hoạt động dữ dội, dung nham tuôn chảy, khói lửa ngút trời trong suốt kỉ đệ tứ, bàn tay kì diệu của thiên nhiên đã nâng núi lên để gọt giũa, tô điểm những tảng đá hoa cương thành những tượng đài khổng lồ, bền vững, hùng vĩ và độc đáo lạ thường.
Dừng lại ở Đá Chồng, bạn sẽ không thể cưỡng được ý muôn thôi thúc trèo lên đỉnh núi, dù chỉ một lần, để được đặt chân lên phiến đá có thế nằm kì dị này mà tận hưởng nguồn xúc cảm mãnh liệt dâng tràn. Khi đã mệt nhoài vì đã vượt qua đoạn đường dốc quanh co lởm chởm những tảng đá to nhỏ, trên cheo leo hiểm trở, hít căng lồng ngực làn không khí nồng hương rừng núi, bạn như trút bỏ được gánh nặng lo toan vất vả đời thường. Mở rộng tầm mắt nhìn bao quát toàn cảnh, bạn càng yêu thiết tha và tự hào về một cảnh quan thiên nhiên thật hùng vĩ và đa dạng đến mức tuyệt vời.
Đứng cạnh Đá Chồng là hai quả núi Bạch Tượng sừng sững chiếm diện tích khoảng mấy trăm mét vuông, hình dáng giống như đôi voi đang phục. Trên đỉnh voi có tượng Thích Ca cao hơn 20m ngự đài sen mặt nhìn về hướng đông. Thân tượng bị bế một mảng lớn là vết tích những trận chiến đấu ác liệt thời chiến tranh, dưới chân núi Voi còn có hang đá sâu hơn l0m... Đây là thắng cánh kì thú, du khách thường đến thăm sau khi viếng chùa Thiện Chơn, xây dựng cách đó không xa. Đối diện Bạch Tượng là Hòn Dĩa có hình thù khá độc đáo. Phần trên Hòn Dĩa là phiên đá hình chừ nhật không đều, một đầu to một đầu nhó nàm đè lên táng đá nhỏ hơn nó rất nhiều, tạo nên ve đẹp lạnh lùng, hiếm có. Phóng tầm mắt ra xa hơn, bạn sẽ nhìn thây hòn Sư Tử nhô giữa chập chùng cây lá muôn chứng tỏ sự hiện hữu của mình và nhà máy đường La Ngà đang tỏa khói nguyện trời cao.
Trong khoảng không gian rộng lớn, bạn sẽ phai trầm trồ kinh ngạc trước bức sơri thủy hữu hình trái tít tận trời. Những ốc đảo xinh xinh, những thung lũng mênh mông đươc phủ một màu xanh bạt ngàn với vườn chuôi, cà phê và nhiều loại cây nhiệt đới. Dưới chân đồi, thấp thoáng ân hiện hồ nước, dòng suôi uốn lượn quanh quanh, len lỏi xuyên qua bao làng mạc trù phú đè sau đó hòa nhập dòng chảy với dòng sông Đồng Nai hiền hòa.
Đá Chồng còn là nơi cư trú rất lớn của loài người cách nay hàng nghìn năm. Trong phạm vi quần thể Đá Chồng, các nhà khảo cổ học đã tìm thấy nhiều công cụ sản xuất, sinh hoạt bàng đá, đồng, đất nung của người tiền sử và phát hiện những công trình kiến trúc bằng gạch nung. Đây là những cứ liệu quan trọng bổ sung cho danh mục di chí thuộc nền văn hóa Óc Heo - Phù Nam ở thềm cao nguyên Đông Nam Bộ - một loại hình khảo cổ quan trọng được phát hiện và khai quật nhiều ở các tỉnh miền Nam. Mặt khác nó cũng góp phần minh chứng cho sự hiện diện của một vương quốc cố mà nền văn hóa bị chôn vùi ấy đã có sức hấp dẫn mạnh mè giới nghiên cứu khoa học cùng các nhà kháo cổ học trong và ngoài nước.
Trong suốt cuộc kháng chiến trường kì chống Pháp và Mĩ, là một bộ phận của căn cứ chiến khu Đ, Đá Chồng đã chứng kiến những sự kiện lịch sử trọng đại ghi dâu chiến công vẻ vang của quân dân Đồng Nai. Đầu 3/1948, bằng trận phục kích La Ngà táo bạo, các chiến sĩ đội 10 Biên Hòa đã tiêu diệt gọn đoàn xe chở sĩ quan Pháp đi dự hội nghị ở Đà Lạt, nhiều sĩ quan và binh lính bị thiệt mạng, trong đó có hai đại tá. Chiến thắng La Ngà vang dội cả nước và làm chấn động dư luận nước Pháp. Cũng trên địa điếm lịch sử này, tháng 6/1968, lực lượng vũ trang địa phương ghi tiếp chiến công lừng lẫy: tiêu diệt sáu tiểu đoàn linh Mĩ ngụy. Và sau đó không lâu, Đá Chồng lại chứng kiến cuộc bôn tập thần tốc của đoàn quán cách mạng tiến về đồng bằng, làm nên đại thắng mùa xuân giải phóng miền Nam.
Quần thể Đá Chồng Định Quán sẽ mãi là kì quan. Sự đa dạng của danh thắng Đá Chồng hứa hẹn nhiều bất ngờ thú vị đối với du khách gần xa.
