Trên thế giới và ngay tại Việt Nam, các doanh nghiệp trong hệ sinh thái logistics đang chạy đua phát triển các công nghệ và thử nghiệm các mô hình chuỗi cung ứng mới để đẩy nhanh tốc độ phân phối hàng hóa và tăng độ hài lòng khách hàng. Nhưng các nút thắt về logistics chặng cuối (hay còn gọi là dặm cuối) tiếp tục là một thách thức lớn đối với cả các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ và các chủ hàng.
Logistics chặng cuối trong nghĩa hẹp có thể đơn giản chỉ là giao hàng chặng cuối, tức là đưa hàng hóa từ trạm/trung tâm phân phối đến khách hàng cuối cùng. Trong thực tiễn, dịch vụ này có phạm vi rộng hơn nhiều, theo đó bao gồm cả các hoạt động liên quan đến vận tải, kho bãi và các hoạt động khác nhằm hỗ trợ chủ hàng hoàn thành giao dịch với người mua cuối cùng (ví dụ hỗ trợ kiểm hàng, lắp đặt đồ nội thất, thiết bị, chuyển trả hàng quay trở lại, bảo quản tạm thời trong trường hợp việc giao hàng không diễn ra như đúng lịch trình, bảo vệ hàng hóa khi xảy ra sự cố thời tiết…).
Do thời gian, chất lượng và sự tiện lợi khi nhận hàng gần đây đã trở thành mối quan tâm lớn của người tiêu dùng, và là tiêu chí cạnh tranh căn bản đối với cả các doanh nghiệp chủ hàng và các công ty dịch vụ logistics, ngày nay, có thể dễ dàng thấy những doanh nghiệp logistics cung cấp một nhóm dịch vụ gọi là chuyển phát nhanh và giao hàng chặng cuối (Express and last mile delivery services). Như vậy tiêu chí thời gian và độ tin cậy được sử dụng để phân biệt giữa chuyển phát/giao nhận nhanh với giao nhận thông thường. Giao hàng chặng cuối đảm nhận ở khâu cuối cùng đưa hàng hóa đến tay người tiêu dùng, có thể là một phần của dịch vụ chuyển phát nhanh, hoặc là một phần của hoạt động giao nhận thông thường (với thời gian kéo dài hơn). Xu hướng trong thời gian tới, đa phần người tiêu dùng sẽ lựa chọn dịch vụ giao nhận/chuyển phát nhanh cho các sản phẩm nhạy cảm với thời gian và cần độ an toàn cao khi giao hàng.
Như vậy có thể thấy xu hướng vận động của các chuỗi cung ứng và nỗ lực cải thiện các trải nghiệm của khách hàng đã khiến ranh giới giữa các loại hình dịch vụ logistics không còn rõ ràng như trước đây mà đan xen nhau. Một doanh nghiệp có thể cùng lúc cung cấp nhiều loại hình dịch vụ và một hợp đồng dịch vụ lớn có thể bao phủ nhiều dịch vụ thành phần. Do đó, lựa chọn cách tiếp cận thực tiễn thay vì cố gắng bóc tách riêng biệt giữa dịch vụ vận chuyển chặng cuối, kho bãi, chuyển phát nhanh và mới đây là dịch vụ hoàn thiện đơn hàng (fulfillment) sẽ thích hợp hơn cho cả các doanh nghiệp và những người quan tâm hoặc muốn tham gia ngành.
Theo báo cáo công ty nghiên cứu thị trường Markets and Research (2021), thị trường logistics chặng cuối toàn cầu được dự báo sẽ có tốc độ trung bình năm (CAGR) là … từ năm 2020 đến năm 2030. Các phương tiện giao hàng tại 100 thành phố hàng đầu trên thế giới dự báo sẽ tăng …% vào năm 2030. Ba đầu tàu kinh tế gồm Hoa Kỳ, Đức và Trung Quốc chiếm hơn …% thị phần giao hàng chặng cuối toàn cầu vào năm 2030.
Đặc biệt, cùng với xu hướng tự động hóa, quy mô thị trường giao hàng chặng cuối sử dụng các phương tiện, thiết bị tự động toàn cầu ước sẽ đạt giá trị … tỷ USD vào năm 2021 và dự kiến đạt …. tỷ USD vào năm 2030, nhờ tốc độ tăng trưởng CAGR là ….% trong giai đoạn dự báo.
Các xu hướng mới đối với thị trường logistics chặng cuối, chuyển phát nhanh trong bối cảnh thương mại điện tử bùng nổ, được thúc đẩy thêm bởi những thay đổi trong mô hình kinh doanh và tiêu dùng từ khi xuất hiện COVID-19?
Phân tích sâu về đặc điểm, xu hướng, công nghệ tại các thị trường tiêu biểu như Bắc Mỹ, châu Âu, Trung Quốc và Đông Nam Á mang lại các cơ hội và kinh nghiệm tham khảo như thế nào cho các doanh nghiệp Việt Nam?
Tại sao logistics chặng cuối ngày càng có vai trò quan trọng đối với năng lực cạnh tranh của cả các công ty chủ hàng và các doanh nghiệp dịch vụ?
Thương mại điện tử tác động thế nào đến logistics chặng cuối và ngược lại?
Thị trường dịch vụ logistics nói chung và logistics chặng cuối nói riêng ở Việt Nam được dự báo sẽ chứng kiến sự mở rộng nhanh chóng về quy mô. Cùng với xu hướng người tiêu dùng quan tâm nhiều hơn đến thời gian và độ tin cậy của giao hàng, dịch vụ chuyển phát nhanh/giao hàng nhanh sẽ chiếm ưu thế trên thị trường dịch vụ logistics chặng cuối tại Việt Nam trong thời gian tới, thậm chí ngay cả khi các hãng phân phối hoặc thương mại điện tử áp dụng phụ phí giao hàng nhanh, giao hàng trong ngày cho người tiêu dùng.
Theo khảo sát của Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), trong năm 2020, có tới …% số người được hỏi cho rằng tiêu chí họ quan tâm khi mua hàng trực tuyến chính là chính sách giao hàng có dễ dàng và tiết kiệm hay không. Trong khi đó có tới …% số người được hỏi cho rằng vận chuyển, giao hàng kém là trở ngại cho việc mua hàng trực tuyến của họ.
Sự bùng nổ trong ngành thương mại điện tử, dịch vụ giao hàng B2C và tăng trưởng của thương mại quốc tế đã thúc đẩy thị trường dịch vụ logistics chặng cuối và chuyển phát nhanh và cao hơn nữa là dịch vụ fulfillment tại Việt Nam. Quy mô thị trường thương mại điện tử bán lẻ Việt Nam đạt khoảng …. tỷ USD vào năm 2020, tăng gấp hơn 2 lần trong vòng 5 năm trở lại đây (từ năm 2016- hết năm 2020).
Theo báo cáo do Allied Market Research công bố, thị trường dịch vụ chuyển phát nhanh Việt Nam có doanh thu …. triệu USD vào năm 2019 và ước tính đạt ….tỷ USD vào năm 2027, với tốc độ tăng trưởng CAGR là ….% trong giai đoạn 2020-2027. Dịch bệnh COVID-19 càng tạo động lực cho những bứt phá trong phân khúc thị trường logistics chặng cuối để phục vụ các giao dịch B2C, với sự phát triển nhanh chóng của ngành bán lẻ trực tuyến và các dịch vụ hỗ trợ cho thương mại điện tử.
Những cải tiến trong logistics chặng cuối trở thành một trong những công cụ cạnh tranh quan trọng cho các nhà kinh doanh thương mại điện tử
Các nhà cung cấp dịch vụ tiêu biểu trên thị trường có thể kể đến…
Các nội dung đáng lưu ý gồm có:
TÓM TẮT
1. THỊ TRƯỜNG THẾ GIỚI
1.1. Tổng quan thị trường
1.1.1. Mô tả dịch vụ, vai trò, nút thắt và các yêu cầu mới
1.1.2. Quy mô, tốc độ tăng trưởng và các phân khúc chính của thị trường
1.1.3. Mối quan hệ giữa dịch vụ chuyển phát nhanh, logistics chặng cuối, thương mại điện tử và dự báo
1.2. Các xu hướng chính của logistics chặng cuối từ khi xuất hiện COVID-19
1.3. Các vấn đề chính sách ảnh hưởng tới thị trường dịch vụ logistics chặng cuối
1.4. Một số thị trường tiêu biểu
1.4.1. Thị trường Bắc Mỹ
1.4.2. Thị trường EU
1.4.3. Thị trường Trung Quốc
1.4.4. Thị trường Đông Nam Á
1.5. Doanh nghiệp
2. THỊ TRƯỜNG VIỆT NAM
2.1. Quy mô và tốc độ tăng trưởng
2.1.1. Tình hình chung:
2.1.2. Dịch vụ chuyển phát nhanh và logistics chặng cuối:
2.1.3. Dịch vụ fulfillment
2.2. Các xu hướng chính
2.3. Phân tích sâu về chuyển phát nhanh, logistics chặng cuối phục vụ thương mại điện tử
2.4. Doanh nghiệp
2.4.1. Các doanh nghiệp giao nhận, chuyển phát nhanh
2.4.2. Các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ đại lý, giao nhận vận chuyển
2.5. Một số khuyến nghị
PHỤ LỤC
1. DỊCH VỤ LOGISTICS THEO QUY ĐỊNH CỦA LUẬT THƯƠNG MẠI 2005
2. CÁC LOẠI HÌNH DỊCH VỤ LOGISTICS THEO NGHỊ ĐỊNH 163/2017/NĐ-CP QUY ĐỊNH VỀ KINH DOANH DỊCH VỤ LOGISTICS
3. ĐIỀU KIỆN KINH DOANH DỊCH VỤ LOGISTICS VÀ GIỚI HẠN TRÁCH NHIỆM ĐỐI VỚI THƯƠNG NHÂN KINH DOANH DỊCH VỤ LOGISTICS
DANH MỤC HÌNH
Hình 1: Một xe điện mới được thiết kế cho UPS (Hoa Kỳ) nhằm năng cao hiệu quả cho logistics chặng cuối
Hình 2: Hệ thống robot thông minh xử lý tự động các đơn hàng của ViettelPost
Hình 3: Quy mô và tốc độ tăng trưởng của thị trường thương mại điện tử bán lẻ của Việt Nam
Hình 4: Chính sách giao hàng đứng thứ 3 trong số các tiêu chí người tiêu dùng lựa chọn khi mua hàng trực tuyến
Hình 5: Những mặt hàng được mua trực tuyến nhiều tại Việt Nam
Hình 6: Phương thức giao hàng của website, ứng dụng di động thương mại điện tử tại Việt Nam năm 2020 và năm 2019
Hình 7: 30 doanh nghiệp kinh doanh Dịch vụ đại lý, giao nhận vận chuyển có doanh thu thuần lớn tại Việt Nam
Hình 8: Thị phần thị trường giao nhận nhanh tại Tp. Hà Nội và Tp. Hồ Chí Minh năm 2020
DANH MỤC BẢNG
Bảng 1: Tổng hợp một số chủ đề chính sách liên quan đến logistics chặng cuối tại châu Âu và Hoa Kỳ
Bảng 2: Tham khảo Nhóm 30 doanh nghiệp dẫn đầu về doanh thu dịch vụ chuyển phát, tỷ trọng của phân khúc đi trong nước, phân theo tỉnh, thành phố
Bảng 3: Tham khảo liên hệ các công ty chuyển phát nhanh trong nước
Bảng 4: Các doanh nghiệp kinh doanh Dịch vụ đại lý, giao nhận vận chuyển có doanh thu thuần lớn tại Việt Nam phân theo tỉnh/thành phố
Trung tâm Thông tin Công nghiệp và Thương mại - Bộ Công Thương (VITIC)
