Trong chiều hướng đưa ra một lời giải thích cho thời kỳ tranh hùng cuối thế kỷ XVIII giữa hai thế lực Tây Sơn và chúa Nguyễn, nhiều sử gia cận đại đã đồng hóa những giáo sĩ với các thế lực ngầm khuynh loát trong các âm mưu chính trị. Quan điểm này còn nhiều điểm cần đánh giá lại. Tuy không thể phủ nhận những thừa sai có ý định khai thác ảnh hưởng với chính quyền để truyền đạo nhưng ngược lại nhà cầm quyền cũng lắm phen sử dụng họ vào những mục tiêu quân. | Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển số 3 86 . 2011 27 Sự ĐÓNG GÓP CỦA GIAM MUC BA ĐA LỘC Vào CÓNG CUỘC CAI CACH ở GIA ĐỊNH Nguyễn Duy Chính Lời mở đầu Trong chiều hướng đưa ra một lời giải thích cho thời kỳ tranh hung cuối thế kỳ XVIII giưa hai thế lực Tảỳ Sờn vả chua Nguyền nhiều sử gia cản đai đa đống hốa nhưng giao sĩ vời cac thế lực ngam khuynh loat trong cac am mưu chính trị. Quan điềm nay con nhiều điề9m can đanh gia lai. Tuỳ khOng thề9 phu nhạn nhưng thưa sai co ỳ định khai thac anh hường vời chính quỳền đề9 truỳền đao nhưng ngườc lai nha cam quỳền cung lam phền sử dung ho vao nhưng muc tiều quan sự. Tượng Giam mục Ba Đa Lộc và hoàng tử Cành trưôc nhà thô Sài Gon nàm 1901 bị phà bộ nàm 1945. Ngụộn Moi viềc khOng đờn gian khi chung ta lai tìm ra nhưng chưng cờ Nguỳền Anh va đong minh than cận nhất cua ong la Giam muc Pignềau dề Bềhainề 1741-1799 - thường đườc biết dười tền Han Viềt la Ba Đa Lọc H ÌỀ - đa bon ba cau viền khOng phai mot thề lưc ma gO cưa rất nhiều nời lan bang cung co cac nườc Tâỳ phường như Anh Bo Đao Nha Tâỳ Ban Nha Hoa Lan Phap. cung co. Vai tro đọc đao cua Nguỳền Anh khiến cho nhiều thề lưc cong khai đau tư vao Ong như mot hình thưc buon vua đu biết chính chua Nguỳền cung cO nhưng hình thưc tự vân đOng rất đang kề9. Tuỳ Ong đườc người Xiềm giup đờ trong mOt so trường hờp nhưng khOng phai khong co luc lam nguỳ mOt khi chính Ong lai trờ thanh mOt mam hoa đang quan ngai cho chính ho. Về phan người Phap trong khuỳnh hường lam noi bat sự đong gop cua ho vao cong cuOc trung hưng cua nha Nguỳền đa miều ta Giam muc Ba Đa LOc như la mOt điềp viền chính trị đi tìm cờ hoi mờ đau cho sự banh trường thuOc địa. Viềc đề cao vai trO cua Ong đa trờ thanh muc tiều tấn cong cua mOt so người cO xu hường bai ngoai lai cang đườc đat thanh trong tam trong tinh than cưc đoan chính trị haỳ ton giao. Đến cuoi thề kỳ Càlifornià Hoà Kỳ. 28 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển số 3 86 . 2011 XIX khi người Pháp dùng vu lực chiếm Việt Nam họ đã nỗ lực đề .
