Sự phát triển của các nền kinh tế Đông á nằm ngoài các quy luật kinh tế thị tr-ờng, bởi mối quan hệ nhân quả giữa phát triển kinh tế xã hội với pháp luật cùng nền chính trị tự do d-ờng nh- bị phá vỡ(1). Điển hình cho những ngoại lệ đó là một Trung Quốc duy trì tỷ lệ tăng tr-ởng kinh tế cao trong thời gian dài bất kể những yêu cầu tiên quyết cho sự phát triển kinh tế, theo tiêu chí của ph-ơng Tây, là nguyên tắc pháp trị (rule of law) và chính phủ. | Vấn đề xây dụng nhà nước pháp trị. Vấn để xây dựng NHÀ Nước PHÁP TRI T ỊI TRUNG Quốc Ths. PHẠM NGỌC THẠCH Viện Nghiên cứu Trung Quốc Sự phát triển của các nền kinh tế Đông Á nằm ngoài các quy luật kinh tế thị trường bởi mốì quan hệ nhân quả giữa phát triển kinh tế xã hội vối pháp luật cùng nền chính trị tự do dường như bị phá vổ 1 . Điển hình cho những ngoại lệ đó là một Trung Quốc duy trì tỷ lệ tăng trưởng kinh tế cao trong thời gian dài bất kể những yêu cầu tiên quyết cho sự phát triển kinh tế theo tiêu chí của phương Tây là nguyên tắc pháp trị rule of law và chính phủ minh bạch transparent government 2 Kể từ khi Trung Quốc tiến hành cải cách mở cửa năm 1978 roi đề ra cải cách hệ thống pháp luật vấn đề xây dựng nhà nưốc pháp trị tại quốc gia này đã trở thành một chủ đề thu hút nhiều tranh luận. Bài viết tìm hiểu quan điểm của một số học giả phương Tây về vấn đề xây dựng nhà nưốc pháp trị 3 tại Trung Quốc trên cơ sở đó đề xuất cách thức tiếp cận khi phân tích nội dung này. Cuối cùng bài viết phân tích về triển vọng của việc Trung Quốc xây dựng nhà nưốc pháp trị. Những đánh giá bi quan Mặc dù Trung Quốc đang duy trì được tốc độ tăng trưởng nhanh nhất trên thế giối trong thời gian khá dài nhưng nưốc này hiện bị coi là một phản ví dụ trong nhiều công trình nghiên cứu trên nhiều lĩnh vực trong đó có luật học. 4 Đối chiếu vối luật học phương Tây Trung Quốc thiếu hai đặc điểm nổi bật của pháp luật làm trụ cột cho pháp trị đã được phát triển ở Tây Âu từ thế kỷ XII là luật tư private law và ý niệm luật tự nhiên natural law trong hệ thống pháp luật. Mặc dù trưốc thời kỳ hiện đại Trung Quốc đã thiết lập được mô hình nhà nưốc tập quyền vối chức năng quản lý tiến bộ hơn so vối nhiều nưốc trên thế giối song luật pháp của nưốc này luôn chỉ là một mẫu hình của hệ thống luật công. Trong lịch sử phát triển của mình Trung Quốc chưa từng trải nghiệm qua NGHIÊN cứu TRUNG Quốc số 2 72 -2007 21 PHẠM NGỌC THẠCH một nền pháp trị trong đó các quyền năng và nghĩa vụ pháp lý tương liên được
