Trên thế giới có rất nhiều nhà khí t-ợng đã quan tâm tới mạng thần kinh nhân tạo (MTKNT) vì nó có khả năng học và xử lý tính phi tuyến của các quá trình biến đổi phức tạp mà các ph-ơng pháp dự báo khác không thực hiện đ-ợc. MTKNT đã đ-ợc ứng dụng trong rất nhiều lĩnh vực khoa học nh- điều khiển tự động, nhận dạng dấu vân tay, . và cũng đ-ợc các nhà khí t-ợng sử dụng trong dự báo thời tiết, khí hậu. . | TẠP CHÍ KHOA HOC ĐHQGHN KHTN CN Số 1PT. 2006 THỬ NGHIỆM Dự BÁO LƯỢNG mưA NGÀy BANG PHƯƠNG PHÁP DÙNG MẠNG THAN KINH NHÂN TẠO HIỆU CHỈNH SAN PHAM MÔ HÌNH SỐ Hổ Thị Minh Hà Nguyen H ớng Điền Khoa Khi tưỢng-Thuỷ vàn và Hải dương học Trường Đại học Khoa học Tự nhiên ĐHQG Hà Nội 1. Mở đầu Trên thế giối có rất nhiều nhà khí t Ợng đã quan tâm tối mạng thần kinh nhân tạo MTKNT vì nó có khả năng học và xử lý tính phi tuyến của các quá trình biến đổi phức tạp mà các ph ơng pháp dự báo khác không thực hiện đ Ợc. MTKNT đã đ Ợc ứng dụng trong rất nhiều lĩnh vực khoa học nh điều khiển tự động nhận dạng dấu vân tay . và cũng đ Ợc các nhà khí t Ợng sử dụng trong dự báo thòi tiết khí hậu. Có thể kể ra một so công trình nghiên cứu đã sử dụng MTKNT nh dự báo giáng thuỷ hạn dài ỏ California mô hình hoá ôzôn dự báo m a đá nguy hiểm dự báo giáng thủy hạn ngắn . Tuy nhiên trong n ốc mối chỉ có rất ít các nghiên cứu về lĩnh vực này và ch a có công trình nào đ Ợc áp dụng vào thực tiễn. ở đây chúng tôi sử dụng MTKNT để thử nghiệm hiệu chỉnh sản phẩm của mô hình sô cụ thể là l Ợng m a của mô hình phân giải cao HRM theo so liệu quan trắc trong 3 tháng mùa m a 6 7 8 năm 2004 nhằm nâng cao chất l Ợng của sản phẩm dự báo sôi Tr ốc hết ta sẽ xem xét cấu trúc và hoạt động của một mạng thần kinh đơn giản cũng nh ph ơng pháp học giảm gradient của MTKNT sau đó sẽ tiến hành hiệu chỉnh sản phẩm của mô hình sô và đánh giá kết quả. 2. Khái niệm về MTKNT và ph ơng pháp học giảm gradient . Cấu trúc và hoạt động của MTKNT Giá tri đầu vào 1 Hình 1. Sơ đổ mạng thần kinh sinh học a và cấu trúc của MTKNT một nút ẩn b . - Mạng thần kinh sinh học bao gom nhánh thần kinh dendrites tế bào thần kinh cell body trục thần kinh axon và các xung thần kinh electrical spike t ơng ứng vối 3 phần chính bao gOm đầu vào lớp an và kết xuất của MTKNT. 1 2 Hồ Thị Minh Hà Nguyễn Hướng Điền 1 2 - Đầu vào của MTKNT bao gồm N giá trị Xị và các trọng số ai - t ơng ứng. Kết quả lấy tổng có trọng số của các Xị sẽ đ Ợc nhập vào
