Ph-ơng pháp SCS của Cục thổ nh-ỡng Hoa Kỳ hiện đ-ợc áp dụng rộng rãi ở nhiều khu vực trên thế giới. Ph-ơng pháp này dùng để tính thấm trong các mô hình m-a - dòng chảy đã đ-ợc áp dụng linh hoạt với nhiều cải tiến cho phù hợp với các điều kiện địa ph-ơng. Bài báo này giới thiệu việc hiệu chỉnh công thức thấm bằng thực nghiệm số kết hợp ph-ơng pháp SCS và mô hình sóng động học một chiều ph-ơng pháp phần tử hữu hạn để mô phỏng lũ trên l-u vực. | TẠP CHÍ KHOA HOC ĐHQGHN KHTN CN Số 1PT. 2006 THựC NGHIỆM số CÔNG THỨC TÍNH THAM TRONG PHƯƠNG PHÁP SCS CHO Lưu vực SÔNG VỆ TRẠM AN CHỈ Nguyen Thanh Sơn Khoa Khi tưỢng-Thuỷ vàn và Hải dương học Trường Đại học Khoa học Tự nhiên ĐHQG Hà Nội Tóm tắt. Phương pháp SCS của Cục thổ nhưỡng Hoa Kỳ hiện được áp dụng rộng rãi ở nhiều khu vực trên thế giới. Phương pháp này dùng để tính thấm trong các mô hình mưa - dòng chảy đã được áp dụng linh hoạt với nhiều cải tiến cho phù hợp với các điều kiện địa phương. Bài báo này giới thiệu việc hiệu chỉnh công thức thấ m bằng thực nghiệm số kết hợp phương pháp SCS và mô hình sóng động học một chiều phương pháp phần tử hữu hạn để mô phỏng lũ trên lưu vực sông Vệ - trạm An Chỉ. 1. Ph ơng pháp SCS Ph ơng pháp SCS của Cục thổ nh ỡng Hoa Kỳ 7 đ Ợc áp dụng để tính tổn thất dòng chảy từ m a. Hệ ph ơng trình cơ bản của ph ơng pháp SCS để tính độ sâu m a hiệu dụng hay dòng chảy trực tiếp từ một trận m a rào nh sau Fa _P_ S P - Ia Từ nguyên lý liên tục ta có P P I F e a a Kết hỢp giải 1 và 2 để tính Pe 1 2 3 P P -I. 2 e P - ỉ. S Thời gian Hình 1. Các biến sô tồn thất dòng chảy trong phương pháp SCS Ia - độ sâu tổn thất ban đầu Pe - độ sâu m a hiệu dụng Fa - độ sâu thấm liên tục P - tổng độ sâu m a. 20 Thực nghiệm số công thức tính thấm trong phương pháp. 21 Qua nghiên cứu các kết quả thực nghiệm trên nhiều l u vực nhỏ ng òi ta đã xây dựng đ Ợc quan hệ kinh nghiệm Trên cơ sỏ này ta có Ia 0 2S P P - 2 e P 4 Lập đồ thị quan hệ giữa P và Pe bằng các số liệu của nhiều l u vực ng òi ta đã tìm ra đ Ợc họ các đ ồng cong. Để tiêu chuẩn hoá các đ ồng cong này ng òi ta sử dụng số hiệu của đ ồng cong CN làm thông số . Đó là một số không thứ nguyên lấy giá trị trong khoảng 0 CN 100 . Đối vối các mặt không thấm hoặc mặt n ốc CN 100 đối vối các mặt tự nhiên CN 100. Số hiệu của đ ồng cong CN và S liên hệ vối nhau qua ph ơng trình S 1000 -10 inch hay S 1000 - 10 ì CN CN mm 5 Các số hiệu của đ ồng cong CN đã đ Ợc Cục thổ nh ỡng Hoa Kỳ 7 lập
