Con người đã sản xuất được nhiều sản phẩm hơn, dẫn đến có sản phẩm dư thừa. Khi đó sự trao đổi sản phẩm trở nên thường xuyên hơn và biến thành một hiện tượng tất nhiên của xã hội. Sự chuyển hóa giữa tất nhiên và ngẫu nhiên còn thể hiện ở chỗ, khi xem xét trong mối quan hệ này, thông qua mặt này thì sự vật, hiện tượng đó là cái ngẫu nhiên, nhưng khi xem xét trong mối quan hệ khác, thông qua mặt khác thì sự vật, hiện tượng đó lại là cái tất. | Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http được tích lũy. Con người đã sản xuất được nhiều sản phẩm hơn dẫn đến có sản phẩm dư thừa. Khi đó sự trao đổi sản phẩm trở nên thường xuyên hơn và biến thành một hiện tượng tất nhiên của xã hội. Sự chuyển hóa giữa tất nhiên và ngẫu nhiên còn thể hiện ở chỗ khi xem xét trong mối quan hệ này thông qua mặt này thì sự vật hiện tượng đó là cái ngẫu nhiên nhưng khi xem xét trong mối quan hệ khác thông qua mặt khác thì sự vật hiện tượng đó lại là cái tất yếu. Như vậy ranh giới giữa tất nhiên và ngẫu nhiên chỉ có ý nghĩa tương đối. Do vậy không nên cứng nhắc khi xem xét sự vật hiện tượng. 3. Một số kết luận về mặt phương pháp luận Vì cái tất nhiên gắn với bản chất của sự vật cái nhất định xảy ra theo quy luật nội tại của sự vật còn cái ngẫu nhiên là cái không gắn với bản chất nội tại của sự vật nó có thể xảy ra có thể không. Do vậy trong hoạt động thực tiễn chúng ta phải dựa vào cái tất nhiên mà không thể dựa vào cái ngẫu nhiên. Nhưng cũng không được bỏ qua hoàn toàn cái ngẫu nhiên. Vì cái ngẫu nhiên tuy không chi phối sự phát triển của sự vật nhưng nó có ảnh hưởng đến sự phát triển của sự vật đôi khi còn có thể ảnh hưởng rất sâu sắc. Do vậy trong hoạt động thực tiễn ngoài phương án chính người ta thấy có phương án hành động dự phòng để chủ động đáp ứng những sự biến ngẫu nhiên có thể xảy ra. Vì cái tất nhiên không tồn tại thuần túy mà bộc lộ qua vô vàn cái ngẫu nhiên. Do vậy muốn nhận thức được cái tất nhiên phải thông qua việc nghiên cứu phân tích so sánh rất nhiều cái ngẫu nhiên. Vì không phải cái chung nào cũng là cái tất yếu nên khi nghiên cứu cái ngẫu nhiên không chỉ dừng lại ở việc tìm ra cái chung mà cần phải tiến sâu hơn nữa mới tìm ra cái chung tất yếu. Cái ngẫu nhiên trong điều kiện nhất định có thể chuyển hóa thành cái tất nhiên. Do vậy trong nhận thức cũng như trong hoạt động thực tiễn chúng ta không được xem nhẹ bỏ qua cái ngẫu nhiên mặc dù nó không quyết định xu hướng phát triển của sự .
