Nứt gãy hạt là một trong những nguyên nhân trực tiếp làm giảm thu nhập và nguồn lương thực chủ yếu của nông dân Đồng bằng Sông Cửu Long (ĐBSCL) do hiệu suất thu hồi gạo nguyên và giá trị thành phẩm gạo giảm. Hiện tượng gãy hoặc nứt hạt riêng phần có thể xảy ra ngay trên đồng ruộng do thời gian/phương pháp thu hoạch cũng như điều kiện sấy và quy trình xay xát lúa sau thu hoạch không thích hợp. Giai đoạn thu hoạch và sau thu hoạch lúa gạo là một chuỗi các hoạt động có liên quan với nhau. Hình. | PHẦN 1 TÀI LIỆU HUẤN LUYỆN DÀNH CHO CÁN BỘ KHUYẾN NÔNG THÁNG 04- 2010 GIỚI THIỆU Nứt gãy hạt là một trong những nguyên nhân trực tiếp làm giảm thu nhập và nguồn lương thực chủ yếu của nông dân Đồng bằng Sông Cửu Long ĐBSCL do hiệu suất thu hồi gạo nguyên và giá trị thành phẩm gạo giảm. Hiện tượng gãy hoặc nứt hạt riêng phần có thể xảy ra ngay trên đồng ruộng do thời gian phương pháp thu hoạch cũng như điều kiện sấy và quy trình xay xát lúa sau thu hoạch không thích hợp. Giai đoạn thu hoạch và sau thu hoạch lúa gạo là một chuỗi các hoạt động có liên quan với nhau. Hình 1 biểu diễn sơ đồ hệ thống sau thu hoạch lúa gạo tại ĐBSCL Việt Nam. Mỗi giai đoạn đều góp phần vào tổn thất chung. Ở đây chúng ta xem xét hai khía cạnh 1. Tổn thất hạt Grain loss - G Tổn thất thu hoạch do không thu hồi hết hạt trong quá trình thu hoạch trên đồng ruộng. 2. Tổn thất giá trị Value loss - V Nứt gãy hạt và giảm hiệu suất gạo nguyên làm giảm chất lượng hạt gạo như nứt gãy do xay xát. Giá trị gạo có thể giảm đến 50 hoặc thấp hơn. Những nhân tố chính góp phần làm gãy hạt và giảm giá trị gạo là Thời điểm thu hoạch trước và sau thời điểm chín sinh lý. Phương pháp thu hoạch - gặt tay gặt máy máy gặt đập liên hợp. Phương pháp sấy - phơi sấy hay sấy cơ học. Tổn thất do xay sát - hệ thống xay xát nhỏ vừa hoặc lớn quy trình xay xát. Do đó tài liệu này được chia thành 4 phần chính như sau 1. Thời gian thu hoạch 2. Phương pháp thu hoạch 3. Phương pháp sấy 4. Xay xát Tổn thất do thu hoạch chỉ liên quan đến hai phần đầu tiên trong khi đó toàn bộ các hoạt động trong thu hoạch và sau thu hoạch đều ảnh hưởng đến nứt gãy hạt và hiệu suất thu hồi gạo nguyên. 1 Trong thu hoạch ------ Thời gian Phương pháp - Vận chuyến ----Tại ngày chín sinh lý ----Sau ngày chín sinh lý ----Gặt tay Gom tay Tuốt máy ----Gặt xếp dãy Gom tay Tuốt máy ----Gặt xếp dãy Gom liên hợp gom tuốt ----Gặt đập liên hợp Hình thức tổn thất --G --G V Ị---G V ---G Sây lúa ---Phơi đồng ---Phơi sân ---Sấy bằng máy sấy Sấy đúng Sấy sai Vận chuyến
