Các nhà giải phẫu từ lâu đã phát hiện ra 12 đôi dây thần kinh xuất phát từ não, chui qua các lỗ của hộp sọ, phân nhánh vào các cơ ở đầu, mặt, cổ và cơ quan nội tạng. Mỗi dây thần kinh có nhiệm vụ riêng, và nếu bị tổn thương sẽ gây ra loại bệnh đặc trưng. | Bệnh của 12 đôi dây thần kinh sọ não Các nhà giải phẫu từ lâu đã phát hiện ra 12 đôi dây thần kinh xuất phát từ não chui qua các lỗ của hộp sọ phân nhánh vào các cơ ở đầu mặt cổ và cơ quan nội tạng. Mỗi dây thần kinh có nhiệm vụ riêng và nếu bị tổn thương sẽ gây ra loại bệnh đặc trưng. Dây số 1 - dây khứu giác - là các sợi bắt nguồn từ niêm mạc mũi chui qua lỗ sàng xương bướm ở đáy não vào hành khứu đi vào não. Chúng nhận cảm giác về các mùi khi ngửi. Rối loạn về ngửi có thể do viêm niêm mạc mũi do thịt thừa pôlip . Tình trạng mất hẳn cảm giác ngửi có thể do các sợi này bị chèn ép do u hoặc bị đứt do chấn thương. Dây số 2 - dây thị giác - bắt nguồn từ các tế bào ở võng mạc tập trung lại thành dây thần kinh thị giác chui qua 2 lỗ thị giác vào sọ điểm tận cùng là trung tâm thị giác ở vỏ não. Dây thần kinh thị giác dẫn truyền cảm giác về ánh sáng và các đồ vật về não. Nếu dây này bị teo sẽ khiến người bệnh nhìn các vật như nhìn vào một ống nứa. Ngoài ra nếu khối u đè vào dây thị giác sẽ sinh bệnh bán manh chỉ nhìn thấy một bên mắt. Dây số 3 - dây vận nhãn chung - đi từ cuống đại não trung não chạy ra phía trước vào ổ mắt vận động một số cơ mắt đưa nhãn cầu lên xuống và vào trong. Dây số 3 bị tổn thương sẽ gây mắt lác ra ngoài. Nguyên nhân thường do viêm màng não chảy máu ở cuống não chấn thương nền sọ hay viêm tắc tĩnh mạch xoang hang. Dây số 4 - Thần kinh ròng rọc - bắt nguồn từ trung não chạy vào ổ mắt chi phối cơ chéo to vận động đưa mắt ra ngoài xuống dưới. Khi tổn thương dây số 4 mắt sẽ không đưa xuống thấp được. Nguyên nhân tổn thương cũng giống như dây số 3. Dây số 5 - dây tam thoa - xuất phát từ cầu não và được chia thành 3 nhánh gồm nhánh mắt nhánh hàm trên và nhánh hàm dưới. Nhánh mắt nhánh hàm trên nhận cảm giác vùng mắt hốc mũi da mí trên trán da đầu phần trên hầu các tuyến hạnh nhân. Nhánh hàm dưới nhận cảm giác 2 3 trước lưỡi và răng hàm dưới tuyến nước bọt. Các sợi vận động chi phối cơ cắn cơ nhai. Tổn thương dây số 5 thường gây mất cảm giác các phần .
