Với tư cách là một hỡnh thỏi ý thức xó hội và là một hiện tượng xó hội, tụn giáo ra đời và biến đổi như thế nào là do tồn tại xó hội quy định. Nhưng với tính độc lập tương đối của mỡnh, tụn giỏo tác động trở lại tồn tại xó hội khá mạnh mẽ, với cả tích cực và tiêu cực. Theo đó, vị trí, vai trũ của mỗi tụn giỏo ở từng khu vực, từng quốc gia và các thời kỳ lịch sử khác nhau cũng không như nhau. Lịch sử phương Tây từng.