Quan niệm về thời kỳ quá độ của Mác Trong tác phẩm Phê phán cương lĩnh Gôta, Mác viết: “Giữa xã hội tư bản chủ nghĩa và xã hội cộng sản chủ nghĩa là một thời kỳ cải biến cách mạng từ xã hội nọ sang xã hội kia. Thích ứng với thời kỳ ấy là một thời kỳ quá độ chính trị, và Nhà nước của thời kỳ ấy không thể là cái gì khác hơn là nền chuyên chính cách mạng của giai cấp vô sản”. Đó là Mác nói đến con đường quá độ lên chủ nghĩa xã. | Đặc điểm, nhiệm vụ của thời kỳ quá độ - Thời kỳ quá độ là gì? * Quan niệm về thời kỳ quá độ của Mác Trong tác phẩm Phê phán cương lĩnh Gôta, Mác viết: “Giữa xã hội tư bản chủ nghĩa và xã hội cộng sản chủ nghĩa là một thời kỳ cải biến cách mạng từ xã hội nọ sang xã hội kia. Thích ứng với thời kỳ ấy là một thời kỳ quá độ chính trị, và Nhà nước của thời kỳ ấy không thể là cái gì khác hơn là nền chuyên chính cách mạng của giai cấp vô sản”. Đó là Mác nói đến con đường quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở các nước tư bản phát triển cao, cơ sở vật chất và kỹ thuật cho chủ nghĩa xã hội đã được chủ nghĩa tư bản chuẩn bị tương đối đầy đủ. * Quan niệm về thời kỳ quá độ của Lênin Thắng lợi của cuộc Cách mạng Tháng Mười Nga đã làm cho lý luận về thời kỳ quá độ có sự phát triển mới. Cái mới ở đây chính là cách mạng xã hội chủ nghĩa nổ ra trước tiên ở Nga, một nước tư bản phát triển trung bình. Nước Nga bước vào thời kỳ quá độ từ điểm xuất phát thấp hơn các nước tư bản Tây Âu về kinh tế và văn hóa, giai cấp công nhân chiếm tỷ lệ còn thấp. Do đó theo Lênin, bước quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Nga là một thời kỳ lịch sử tương đối dài, nó cần thiết phải thực hiện những bước quá độ nhỏ, những nhịp cầu, những hình thức kinh tế trung gian để dần dần lôi cuốn nhân dân Nga. Lênin viết: “Nếu phân tích tình hình chính trị hiện nay, chúng ta có thể nói rằng chúng ta đang ở vào một thời kỳ quá độ trong thời kỳ quá độ”. Bên cạnh đó, cũng từ đặc điểm của nước Nga Lênin đã nêu lên tư tưởng về sự phát triển bỏ qua giai đoạn tư bản chủ nghĩa đi lên chủ nghĩa xã hội ở những nước mà đa số dân cư là nông dân với nền sản xuất nhỏ, tiền tư bản. Lênin viết: “Với sự giúp đỡ của giai cấp vô sản các nước tiên tiến, các nước lạc hậu có thể tiến tới chế độ xô-viết, và qua những giai đoạn phát triển nhất định, tiến tới chủ nghĩa cộng sản, không phải trải qua giai đoạn phát triển tư bản chủ nghĩa”. - Hình thức quá độ: + Quá độ trực tiếp từ những nước tư bản chủ nghĩa phát triển cao, cơ sở vật chất kỹ thuật đã được chuẩn bị tương đối đầy đủ. + Quá độ gián tiếp từ các nước tiền tư bản chủ nghĩa, dân cư đa số là nông dân với nền sản xuất nhỏ, bỏ qua chế độ tư bản. - Đặc điểm nổi bật nhất của thời kỳ quá độ: từ một nước nông nghiệp lạc hậu tiến lên chủ nghĩa xã hội không kinh qua giai đoạn phát triển tư bản chủ nghĩa. - Những nhiệm vụ lịch sử trong thời kỳ quá độ: + Xây dựng nền tảng vật chất và kỹ thuật cho chủ nghĩa xã hội, xây dựng các tiền đề về kinh tế, chính trị, văn hóa, tư tưởng cho chủ nghĩa xã hội để chủ nghĩa xã hội có thể phát triển trên cơ sở chính của nó. + Cải tạo xã hội cũ, xây dựng xã hội mới, kết hợp cải tạo và xây dựng, trong đó lấy xây dựng làm trọng tâm, làm nội dung cốt yếu nhất, lâu dài. - Nội dung xây dựng chủ nghĩa xã hội: + Nội dung chính trị: . Giữ vững và phát huy vai trò lãnh đạo của Đảng . Củng cố và mở rộng Mặt trận dân tộc thống nhất . Củng cố và tăng cường sức mạnh của hệ thống chính trị. + Nội dung kinh tế: . Tăng năng suất lao động trên cơ sở tiến hành công nghiệp hóa xã hội chủ nghĩa . Lấy nông nghiệp làm mặt trận hàng đầu, củng cố thương nghiệp . Phát triển đồng đều giữa kinh tế đô thị và kinh tế nông thôn, kinh tế vùng núi, hải đảo,. . Thực hiện nguyên tắc phân phối theo lao động. + Nội dung văn hóa – xã hội: Hồ Chí Minh nhấn mạnh xây dựng con người mới, đề cao vai trò của văn hóa, giáo dục, khoa học – kỹ thuật.
