Trong xã hội nguyên thủy, khi lực lượng sản xuất chưa phát triển , năng suất lao động chưa cao và chưa có sản phẩm dư thừa. Xã hội chưa nảy sinh tư hữu vì vậy mà chưa xuất hiện sự chiếm hữu, chưa có sự phân chia thành giai cấp, sự đối lập giai cấp chưa nảy sinh vì vậy chưa có nhà nước. Khi lực lượng sản xuất đã phát triển làm xuất hiện sản phẩm dư thừa và nảy sinh tư hữu, lúc này đã có sự phân chưa giai cấp, người giàu người. | Nếu quyền tư pháp nhập với quyền hành pháp thì quan toà có cả sức mạnh của kẻ đàn áp. Sơ đồ phân quyền này không chấp nhận việc một cơ quan nhà nước đứng trên hoặc nắm trọn vẹn cả ba quyền, không một cơ quan nào được vượt lên những cơ quan khác và có thể tước đoạt quyền cá nhân của công dân. Sự phân quyền là nhằm dùng một quyền lực này để kiểm soát và kiềm chế một quyền lực khác. Tư tưởng của Montesquieu như đã nói trên đã trở thành một trong những nội dung cơ bản thuyết tam quyền phân lập trong nhà nước pháp quyền tư sản truyền thống và hiện đại. Người kế thừa tư tưởng của Montesquieu là J. J. Rousseau (1712-1788), ông đã bổ sung học thuyết về nhà nước pháp quyền tư sản những quan điểm lý luận mới và sâu sắc hơn. Theo Rousseau, để cho xã hội tồn tại và phát triển, mọi công dân thực hiện một bản cam kết hay khế ước (contrat) uỷ quyền cho các đại biểu trongbộ máy nhà nước. Và khi nhà nước đang hiện hành vi phạm "khế ước xã hội" như đã thoả thuận thì nhân dân có quyền thay thế bằng nhà nước mới. Nhưng muốn thực hiện được chủ quyền của mọi công dân, thì phải kết thúc quyền lực tuyệt đối của vua, chuyển nó cho nhân dân. Hơn nữa, mỗi cá nhân chỉ chuyển một phần quyền của mình cho xã hội như là cho một cơ thể chung, một ý chí chung. Để tham gia thực thi khế ước xã hội, tức vận hành bộ máy nhà nước thì con người cần từ bỏ trạng thái tự nhiên (tức trạng thái chưa có pháp luật) để bước sang trạng thái dân sự, có nhà nước và pháp luật. Nhà nước có nhiệm vụ cơ bản là thực hiện ý chí và quyền lực chung của mọi công dân.
