Chuyển động tịnh tiến và chuyển động quay quanh một trục cố định của vật rắn | -72- Chương 6 CHUYỂN ĐỘNG TỊNH TIẾN VÀ CHUYỂN ĐỘNG QUAY QUANH MỘT TRỤC CỐ ĐỊNH CỦA VẬT RẮN Chuyển động tịnh tiến và chuyển động quay quanh một trục cố định là hai chuyển động cơ bản của vật rắn. Sau này sẽ rõ các chuyển động khác của vật rắn đều là kết quả tổng hợp của hai chuyển động nói trên. . CHUYỂN ĐỘNG TỊNH TIẾN CỦA VẬT RẮN. . Đinh nghĩa Chuyển động của vật rắn gọi là tịnh tiến khi một đuờng thẳng bất kỳ gắn với vật có phuơng không đổi trong quá trình chuyển động . Cần phân biệt giữa chuyển động tịnh tiến với chuyển động thẳng. Trong chuyển động tịnh tiến quỹ đạo của một điểm cũng có thể là thẳng cũng có thể là cong. Thí du Pít tông trong động cơ ô tô máy kéo là vật rắn chuyển động tịnh tiến mọi điểm trên nó có quỹ đạo là thẳng. Khâu Ab trong cơ cấu hình bình hành OABO1 hình chuyển động tịnh tiến mọi điểm trên nó có quỹ đạo là một đuờng tròn. . Tính chất của chuyển động tinh tiến. Đinh lý Khi vật rắn chuyển động tịnh tiến mọi điểm trên vật có chuyển động nhu nhau nghĩa là quỹ đạo vận tốc và gia tốc nhu nhau. Chứng minh định lý Giả tiết vật rắn chuyển động tịnh tiến -73- trong hệ tọa độ oxyz hình . Lấy hai điểm A và B bất kỳ trên vật. Tại thời điểm t hai điểm A và B có véc tơ định vị ĨÂ rB. Theo hình vẽ ta có B A AB Trong quá trình chuyển động theo định nghĩa AB là véc tơ không đổi. Suy ra quỹ đạo điểm B là tập hợp của các điểm nằm trên quỹ đạo điểm A đã rời đi một đoạn thẳng bằng về độ lớn và phương chiều của véc tơ AB . Nói khác đi nếu ta dời quỹ đạo AA1 của điểm A theo véc tơ AB thì AA1 sẽ trồng khít lên quỹ đạo BB1. Ta đã chứng minh được quỹ đạo của điểm A và B như nhau. Từ biểu thức dễ dàng suy ra V Ặ VB dt drA d AB dt dt _ .aAẼ-n VA vì - 0 A dt dv B và B dt dVA . A hay WA dt WB Vì điểm A và B lấy bất kỳ do đó định lý đã được chứng minh. Do tính chất trên của chuyển động tịnh tiến nên khi nói vận tốc và gia tốc một điểm nào đó trên vật chuyển động tịnh tiến cũng có thể hiểu đó là vận tốc và gia tốc của vật. . CHUYỂN .
