Đường ngân sách dốc xuống thể hiện sự đánh đổi, cụ thể trong tình huống này hy sinh đơn vị thực phẩm sẽ mua thêm được 1 đơn vị quần áo (vì giá 1 đơn vị quần áo đắt gấp lần giá 1 đơn vị thực phẩm) và tỉ lệ đánh đổi này là cố định dọc theo đường ngân sách. Độ dốc của đường ngân sách bằng mức thay đổi trên trục tung chia cho mức thay đổi trên trục hoành và bằng chính tỷ lệ của giá giữa hai mặt hàng | CHƯƠNG 3 LÝ THUYẾT VỀ SỰ LỰA CHỌN CỦA NGƯỜI TIÊU DÙNG Mai Lê Thúy Vân Khoa Kinh tế Đại học Kinh tế - Luật NỘI DUNG Đường ngân sách Đường bàng quan Sự lựa chọn tối ưu Tác động thay thế và tác động thu nhập 1. ĐƯỜNG NGÂN SÁCH Giả sử người tiêu dùng có một lượng thu nhập cố định (I) là 60 ngàn đồng/ tuần và chỉ chi tiêu cho hai loại hàng hóa là thực phẩm và quần áo. Giá thực phẩm (PY) : 10 ngàn đồng/ 1 đơn vị Giá quần áo (PX) : 15 ngàn đồng/ 1 đơn vị Vậy người tiêu dùng có thể thực hiện phương án kết hợp nào giữa thực phẩm và quần áo? Phương án Số lượng hàng thực phẩm (QY) Số lượng hàng quần áo (QX) Chi tiêu cho thực phẩm Chi tiêu cho quần áo A 0 4 0 60 B 3 15 45 C 3 2 30 30 D 1 45 15 E 6 0 60 0 Bảng 1: Sự kết hợp hàng tiêu dùng có thể mua được Bảng cho thấy sự ràng buộc về ngân sách của người tiêu dùng. Tổng chi tiêu cho thực phẩm và quần áo lúc nào cũng đúng bằng 60 ngàn đồng. Mỗi phương án chỉ ra sự kết hợp giữa hai loại hàng hóa: thực phẩm và quần áo. - Ở phương án A nếu người tiêu dùng quyết định dành toàn bộ 60 ngàn đồng để chi tiêu cho quần áo với số lượng là 4 thì hoàn toàn không còn một khoản nào dành cho thực phẩm . - Ở phương án B người tiêu dùng phân chia thu nhập của mình để mua 3 đơn vị quần áo và đơn vị thực phẩm. - Ở các phương án tiếp theo, sự phân chia tiêu dùng có vẻ cân đối hơn và cuối cùng người tiêu dùng chi tiêu toàn bộ thu nhập của mình cho thực phẩm và không chi tiêu cho quần áo ở phương án E. Như vậy, bảng chỉ ra sự đánh đổi giữa 2 hàng hóa – Chi tiêu cho thực phẩm nhiều hơn thì phải chấp nhận mua quần áo ít đi. Biểu diễn các phương án kết hợp trên đồ thị ta sẽ vẽ được đường ngân sách Đường ngân sách Thực phẩm (QY) Quần áo (QY) Hình 1: Sự kết hợp hàng tiêu dùng có thể mua được . Khái niệm đường ngân sách Đường ngân sách là đường tập hợp các phối hợp khác nhau giữa hai hay nhiều hàng hóa mà người tiêu dùng có thể mua được với cùng một mức thu nhập và giá các hàng hóa đã cho. PHƯƠNG TRÌNH ĐƯờNG NGÂN SÁCH I = (Tổng thu nhập = Tổng chi tiêu) Hay Đặc điểm đường ngân sách Đường ngân sách dốc xuống thể hiện sự đánh đổi, cụ thể trong tình huống này hy sinh đơn vị thực phẩm sẽ mua thêm được 1 đơn vị quần áo (vì giá 1 đơn vị quần áo đắt gấp lần giá 1 đơn vị thực phẩm) và tỉ lệ đánh đổi này là cố định dọc theo đường ngân sách. Độ dốc của đường ngân sách bằng mức thay đổi trên trục tung chia cho mức thay đổi trên trục hoành và bằng chính tỷ lệ của giá giữa hai mặt hàng. Độ dốc của đường ngân sách PX: là giá của mặt hàng x trên trục hoành. PY: là giá của mặt hàng y trên trục tung. Dấu âm thể hiện sự đánh đổi Điểm đầu và điểm cuối đường ngân sách cho biết lượng tối đa có thể mua mặt hàng này nếu hoàn toàn không mua mặt hàng khác. Những điểm nằm phía trong đường ngân sách (điểm G) cho biết việc sử dụng chưa hết các thu nhập, còn những điểm nằm ngoài đường ngân sách (điểm H) thì vượt quá thu nhập.
