Bài viết này tập trung phân tích về cội nguồn của lòng thương cảm trong văn xuôi của Nguyên Hồng. Cảm hứng thương cảm trong văn xuôi nghệ thuật Nguyên Hồng có cội nguồn từ hoàn cảnh gia đình, môi trường và những kinh nghiệm sống mà ông trải qua; tư tưởng bác ái của Thiên Chúa giáo mà ông thụ hưởng; tư tưởng nhân đạo Cộng sản chủ nghĩa mà ông trông mong; cá tính nghệ sĩ mà ông nuôi dưỡng, giữ gìn.