Bài giảng Chảy máu tiêu hoá trên của BS. Châu Quốc Sử bao gồm những nội dung về định nghĩa, đánh giá mức độ chảy máu tiêu hoá trên; triệu chứng lâm sàng; cận lâm sàng; nguyên nhân và điều trị đối với bệnh chảy máu tiêu hóa trên. Mời các bạn tham khảo bài giảng để bổ sung thêm kiến thức về lĩnh vực này. | CHẢY MÁU TIÊU HOÁ TRÊN BS CHÂU QUỐC SỬ BỘ MÔN NGOẠI ĐHYD Chảy máu tiêu hoá trên ( CMTHT) là một cấp cứu nội - ngoại khoa Tiến bộ trong HSCC, nội soi chẩn đoán điều trị, thuốc hữu hiệu Tử vong còn cao 10% - 30% I. ĐỊNH NGHIÃ CMTHT là chảy máu trong lòng ống tiêu hoá do tổn thương ở miệng, thực quản, dạ dày tá tràng ( chảy máu trên góc Treitz) II. ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ CHẢY MÁU TIÊU HOÁ TRÊN Đánh giá khối lượng máu mất: Mất CHỨNG LÂM SÀNG a/ Triệu chứng cơ năng: Nôn máu Tiêu phân đen Triệu chứng mất máu cấp tính b/ Triệu chứng thực thế Dấu chứng suy gan ( sao mạch, báng bụng, hôn mê gan) Các dâú chứng tăng áp tĩnh mạch cửa: lách to, tuần hoàn bàng hệ, báng bụng Đau thượng vị Đặt sonde mũi - dạ dày + khám trực tràng IV. CẬN LÂM SÀNG A- Các xét nghiệm máu: Xét nghiệm thường qui Xét nghiệm chuyên biệt: suy tế bào gan, rối loạn đông máu B- Nội soi tiêu hóa IV. CẬN LÂM SÀNG C- Các xét nghiệm khác: Ít dùng: Chụp thực quản - dạ dày cản quang Chụp động mạch chọn lọc vùng tạng V. NGUYÊN NHÂN VÀ ĐIỀU TRỊ A- Nguyên nhân: Loét tá tràng Viêm dạ dày cấp Lóet dạ dày – K dạ dày Vỡ dãn tĩnh mạch thực quản Viêm thực quản Hội chứng Mallory – Weiss Ít gặp: - Dò động mạch chủ - tá tràng - Chảy máu đường mật V. NGUYÊN NHÂN VÀ ĐIỀU TRỊ B- Điều trị: 1. Loét dạ dày tá tràng: Điều trị nội : thuốc Điều trị qua nội soi dạ dày – tá tràng : chích cầm máu, laser, đốt điện, xịt keo, hay kẹp clip các mạch máu Phẩu thuật: Chỉ định: chảy máu cấp và điều trị nội soi thất bại hoặc không có chỉ định Chảy máu đã tạm ngừng, rồi chảy lại V. NGUYÊN NHÂN VÀ ĐIỀU TRỊ Chảy máu tiếp diễn trong 24g đầu, phải truyền tới 1500ml máu Chảy máu dữ dội, cần can thiệp phẩu thuật ngay không trì hoãn Nội dung phẩu thuật gồm: Khâu cầm máu ổ loét, mở rộng môn vị, kèm cắt thần kinh X tại thân (phương pháp WEINBERG) Cắt 2/3 dạ dày đoạn xa Cắt thần kinh X tại thân + cắt môn vị lấy đi ổ loét chảy máu V. NGUYÊN NHÂN VÀ ĐIỀU TRỊ 2- Vỡ dãn tĩnh mạch thực quản 90% xơ gan bị dãn tĩnh mạch thực quản 25 – 30% trong số này bị chảy máu Tử vong 25% 70% chảy máu tái phát V. NGUYÊN NHÂN VÀ ĐIỀU TRỊ Phân độ dãn tĩnh mạch thực quản: Độ I: Búi dãn tĩnh mạch thực quản xẹp, khi bơm hơi Độ II: Búi dãn tĩnh mạch thực quản không xẹp, khi bơm hơi, không còn niêm mạc bình thường giữa các cột tĩnh mạch thực quản dãn Độ III: Các cột tĩnh mạch thông thương với nhau, giữa chúng không còn niêm mạc, có thể có loét V. NGUYÊN NHÂN VÀ ĐIỀU TRỊ Điều trị vỡ dãn tĩnh mạch thực quản Nội khoa: các thuốc co mạch vasopressin, Octreotide ( Sandostatine) Chèn bóng Seugstaken – Blakemore Nội dung chích xơ Mổ: cầu nối cửa – chủ, Sugiura Đặt cầu nối cửa chủ trong gan qua đường tĩnh mạch cảnh ( TIPS) V. NGUYÊN NHÂN VÀ ĐIỀU TRỊ 3- Các tổn thương cấp tính của niêm mạc dạ dày: Viêm dạ dày do Stress Viêm dạ dày do dùng thuốc kháng viêm Điều trị nội 4- Các vết rách tâm vị ( Mallory – Weiss) Nội soi chích cầm máu, đốt điện, kẹp clip Hiếm khi mổ V. NGUYÊN NHÂN VÀ ĐIỀU TRỊ 5- K thực quản – dạ dày: phẩu thuật 6- Dãn tĩnh mạch dạ dày ( phình vị): nội soi điều trị 7- Các nguyên nhân ít gặp khác: Từ thực quản: viêm thực quản trào ngược, Barret thực quản, loét thực quản do thuốc điều trị nội Dò động mạch chủ - tá tràng: phẩu thuật Chảy máu đường ruột : phẩu thuật Sau chích cầm máu VI. KẾT LUẬN Chảy máu tiêu hoá trên: Nặng – Tử vong cao Hồi sức cấp cưú sớm và tốt giảm tỉ lệ tử vong Nội soi tiêu hoá giữ vai trò quan trọng, chỉ khi nào nội soi thất bại phẩu thuật
