Giáo trình Vi sinh vật học thú y: Phần 2 được biên soạn nhằm trang bị cho các bạn những kiến thức về vius học thú y như các virus DNA một sợi, các virus DNA hai sợi không có áo ngoài, các virus RNA một sợi âm (có áo ngoài) hình cầu. | 115 PHẦN II VIRUS HỌC THÚ Y Hình 2: Sơ đồ mô hình cấu tạo virion các họ và chi của virus ký sinh ở động vật (RT chỉ virus chứa enzyme phiên mã ngƣợc). PGS. TS. Phạm Hồng Sơn *** Giáo trình Vi sinh vật học thú y *** Huế 2008 116 Chƣơng 1 CÁC VIRUS DNA MỘT SỢI (KHÔNG CÓ ÁO NGOÀI) A. CIRCOVIRUS (HỌ CIRCOVIRIDAE) I. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA HỌ CIRCOVIRIDAE Tên "Circovirus" bắt nguồn từ từ Latin "circus" nghĩa là vòng, hàm chỉ dạng vòng của bộ gene (genome) của virus này. 1. Hình thái và các tính trạng lý, hóa Các circovirus lợn và virus bệnh mỏ - lông chim vẹt là những virus có dạng hình cầu, không có áo ngoài, đường kính 15 - 17 nm, trong khi đó, nhân tố (virus) gây thiếu máu gà thuộc họ này cũng có dạng hình cầu nhưng đường kính lớn hơn ít nhiều, khoảng 23 nm. 2. Cấu tạo bộ gene (genome) Genome của circovirus là phân tử DNA một sợi, dạng vòng khép kín, không có đầu tự do, ở circovirus lợn và virus bệnh mỏ - lông chim vẹt dài khoảng 1,7 kb (kilo base: nghìn nucleotide), trong khi đó, ở virus thiếu máu gà genome dài khoảng 2,3 kb. 3. Protein Circovirus lợn và virus bệnh mỏ - lông chim vẹt có 1 protein 50 kDa, nhưng ở nhân tố thiếu máu gà có 3 protein (VP1: 15 kDa, VP2: 24 kDa, VP3: 14 kDa), trong đó chỉ có VP1 phản ứng rất mạnh với huyết thanh miễn dịch. Ngoài ra, protein VP3 gây apoptosis (hiện tượng chết tự nhiên) của tế bào hệ huyết cầu. 4. Tái sản Nhân tố thiếu máu gà phát triển được trong các lứa cấy tế bào thai gà, hệ lympho T hoặc tế bào hệ tủy xương đã được chuyển thể bởi virus bệnh Marek hoặc virus bệnh bạch huyết gà, nhưng nó lại không phát triển được trên lứa cấy tế bào sơ phôi gà. Khi tái sản, hình thành DNA hai sợi dạng vòng, từ 3 khung khả phiên chồng lặp (overlapping ORF) các protein VP1 VP2 và VP3 được phiên dịch. (Khung khả phiên, hay khung đọc mở - open reading frame - là đoạn genome đủ dài (trên 150 nucletotide) bắt đầu từ một mà khởi đầu và không bị gián đoạn bởi một mã dừng, đủ để làm khuôn tổng hợp một polypeptide đủ dài để có chức năng .
