Bài viết Lôgic mờ và ứng dụng trong hệ thông tin địa lý giới thiệu các khái niệm và nguyên lý cơ bản của lôgic mờ (tính mờ, tập mờ, các dạng hàm liên thuộc, các phép toán trên tập mờ, biến ngôn ngữ và gia tử) cũng như các ứng dụng của nó trong việc biểu diễn các đối tượng có ranh giới không rõ ràng và phân tích không gian mờ trong GIS. | LÔGIC MỜ VÀ ỨNG DỤNG TRONG HỆ THÔNG TIN ĐỊA LÝ NGUYỄN TRƯỜNG XUÂN, LÊ VĂN HƯNG, NGUYỄN HOÀNG LONG Trường Đại học Mỏ - Địa chất Tóm tắt: Nhiều đối tượng không gian có các ranh giới không rõ ràng. Trong phân tích không gian, ta cũng thường dùng các khái niệm như “dốc vừa phải”, “rất gần”,.; đây là những khái niệm không rõ ràng, còn gọi là các khái niệm mờ. Việc biểu diễn các đối tượng và phân tích không gian như trên trong hệ thông tin địa lý (GIS) dựa trên lý thuyết tập hợp kinh điển là không còn phù hợp. Lôgic mờ là công cụ quan trọng và được sử dụng rộng rãi nhất để mô hình hóa tính mờ. Bài báo này giới thiệu các khái niệm và nguyên lý cơ bản của lôgic mờ (tính mờ, tập mờ, các dạng hàm liên thuộc, các phép toán trên tập mờ, biến ngôn ngữ và gia tử) cũng như các ứng dụng của nó trong việc biểu diễn các đối tượng có ranh giới không rõ ràng và phân tích không gian mờ trong GIS. 1. Mở đầu Nhiều sự vật và hiện tượng thể hiện một mức độ nào đó sự không rõ ràng hay không chắc chắn và do đó không thể biểu diễn được một cách chính xác bằng các lớp (tập) kinh điển với ranh giới rõ ràng. Trong phân tích che phủ đất, đôi khi chúng ta không thể đưa ra các ranh giới rõ nét, ví dụ giữa khu vực rừng và đồng cỏ; chỗ nào là nơi đồng cỏ kết thúc và rừng bắt đầu? Nói cách khác, ranh giới này là không rõ ràng hoặc mờ. Trong các ứng dụng thực tế, ta có thể phải tìm một địa điểm thích hợp để xây nhà. Các tiêu chuẩn cho địa điểm cần tìm có thể được phát biểu như sau. Địa điểm xây nhà cần phải: (1) có độ dốc vừa phải; (2) có hướng ưa thích; (3) có độ cao vừa phải; (4) gần một hồ nước; (5) xa bãi rác; và (6) không nằm trong khu vực cấm. Tất cả các điều kiện trên (ngoại trừ điều kiện cuối) là không rõ ràng, nhưng giống như cách con người tư duy và phát biểu bằng ngôn ngữ. Với cách tiếp cận kinh điển, các điều kiện nói trên sẽ được chuyển thành các lớp rõ, chẳng hạn: (1’) độ dốc dưới 10o; (2’) hướng nằm trong góc từ 135o đến 225o; (3’) độ cao từ mét đến mét; (4’) trong bán .
