Luận án thực hiện nghiên cứu với các mục tiêu: vận dụng tri thức văn hóa học, cụ thể là văn hóa ứng xử giới để lí giải sự tương đồng, nhất là khác biệt giữa hai nhân vật, tìm ra cái mới trong những tác phẩm kinh điển của văn chương cổ,. Để biết rõ hơn về nội dung chi tiết, . | Khác với Lục Vân Tiên, Từ Hải là người anh hùng tài tử, không bị bó theo khuôn của môtip truyện trên. Từ Hải mang bóng dáng nhân vật trong tiểu thuyết tài tử giai nhân Trung Hoa – vốn manh nha từ đời Hán, phát triển ở đời Đường và phổ biến thời Minh Thanh. Có một số khác biệt dễ thấy Từ Hải thoát ly khỏi mô thức tự sự dân gian. Thứ nhất, nếu như Vân Tiên không chủ động trong tình yêu, nghe theo sự sắp đặt của song thân để làm tròn chữ hiếu thì Từ Hải hoàn toàn chủ động và tự do tìm kiếm tình yêu. Đây là cách để Nguyễn Du tôn thờ và ngợi ca tình yêu tự do. Do vậy kiểu nhân vật trong thơ Nguyễn Du không còn trong khuôn mẫu tuân thủ trung hiếu mà là người anh hùng đa diện: có tài – yêu sắc – trọng tình – hiệp nghĩa. Con người ấy còn có thể hi sinh tình yêu. Trong mối quan hệ với Nguyệt Nga – Vân Tiên vì ân nghĩa nên duyên còn Từ Hải – Thúy Kiều là vi tình yêu, cùng đồng cảm, đắm say mà gắn bó. Với lại, vừa gặp đã yêu, đương nồng nàn thì cáo biệt. Qua mối tình Từ Hải – Thúy Kiều, Nguyễn Du thể hiện quan niệm hôn nhân dựa trên tình yêu, vì
