Đố là một hình thức sinh hoạt văn hóa dân gian rất độc đáo của người Việt đã được mọi người ưa thích. Ngoài chức năng giá trị, đố còn nhiều chức năng xã hội quan trọng khác. Tuy nhiên, việc sưu tầm, nghiên cứu về đố chưa có sự quan tâm đúng mức. Bài viết đề cập tới một số đặc trưng cơ bản của đố cũng như những chức năng quan trọng của nó để khẳng định vì sao đố lại có sức sống mãnh liệt như vậy. . | ĐỐ - MỘT HÌNH THỨC SINH HOẠT VĂN HOÁ DÂN GIAN ĐỘC ĐÁO ĐẶNG HỒNG CHƯƠNG Tóm tắt Đố là một hình thức sinh hoạt văn hoá dân gian rất độc đáo của người Việt đã được mọi người ưa thích. Ngoài chức năng giá trị, đố còn nhiều chức năng xã hội quan trọng khác. Tuy nhiên, việc sưu tầm, nghiên cứu về đố chưa có sự quan tâm đúng mức. Bài viết này muốn đề cập tới một số đặc trưng cơ bản của đố cũng như những chức năng quan trọng của nó để khẳng định vì sao đố lại có sức sống mãnh liệt như vậy. Đố nằm trong lĩnh vực hoạt động văn hoá dân gian, rất được mọi người ưa thích. Đối tượng tham gia đố và giải đố rất rộng rãi, bao gồm cả người già lẫn người trẻ, cả giới trí thức lẫn những người bình dân. Nhiều câu đố hay, độc đáo đã trở thành bất tử, được lưu truyền từ thế hệ này đến thế hệ khác. Hình thức tổ chức đố cũng rất đa dạng và phong phú: Đố vui, đố có thưởng, đố có một người, đố cho tập thể, đố trong lễ hội, đố trên các phương tiện thông tin đại chúng Một bạn nước ngoài nhận xét: Đọc câu đố dân gian Việt Nam và xem các trò đố vui trên truyền hình, tôi càng hiểu thêm về tâm hồn, tình cảm, trí thông minh và cốt cách của người Việt! 1. Những đặc trưng cơ bản của đố Trên phương diện nghệ thuật, chúng ta thấy đố có một số đặc trưng cơ bản sau đây: . Tính trí tuệ Một trong những nét đặc trưng cơ bản nhất của đố là chất trí tuệ. Đã gọi là đố, ắt cần có người để giải đố. Nói một cách nôm na, đố là nhằm thử tài người khác. Để thử tài người khác, cần có những câu đố khó, buộc người giải đố phải vắt óc suy nghĩ. Đố mà chưa nói hết câu thì người nghe đã hiểu, đã biết thì còn gì là đố nữa? Có thể nói, quan hệ giữa người ra đố và người giải đố là mối quan hệ đối ứng. Người ra đố là người “khóa mã tác phẩm” và người giải đố là người “giải mã tác phẩm”. Câu đố càng khó, càng độc đáo bao nhiêu thì độ hay, độ hấp dẫn của nó càng lớn bấy nhiêu. Để có những câu đố hay, những câu đố khó, đòi hỏi người ra đố phải vận dụng toàn bộ vốn sống, vốn hiểu biết, vận dụng trí tưởng tượng và khả
