Bài viết "Sự hình thành nhà nước dân tộc (state nation) và văn hóa dân tộc (national culture) ở Việt Nam" trình bày những vấn đề nhà nước dân tộc, vấn đề sự hình thành nhà nước dân tộc ở Việt Nam, nhà nước quân chủ Đại Việt và văn hóa dân tộc Đại Việt, nhà nước dân chủ Việt Nam và văn hóa dân tộc Việt Nam. . | SỰ HÌNH THÀNH NHÀ NƯỚC DÂN TỘC (STATE-NATION)VÀ VĂN HÓA DÂN TỘC (NATIONAL CULTURE) Ở VIỆT NAM PHAN THANH TÁ Trong một bài báo góp ý với GS. Trần Ngọc Thêm, tác giả công trình “Tìm về bản sắc văn hóa Việt Nam”, GS. Lê Thành Khôi đã phân tích sâu sắc rằng, đứng về phương diện phương pháp luận, để cắt nghĩa một sự khác biệt giữa hai văn hóa, cái “gốc” không quan trọng bằng những sự kiện xã hội, kinh tế, chính trị “đương thời”. “Gốc là một khái niệm khái quát quá, lờ mờ quá, nhất là một gốc nông nghiệp hay du mục đưa ra nhiều xã hội khác nhau” (1). Quả đúng vậy. Cùng một gốc “văn hóa bản địa”, “văn hóa Đông Nam Á”, nhưng lịch sử đã chứng kiến sự phân hóa và hình thành ở khu vực địa lý này những nhà nước dân tộc và các nền văn hóa quốc gia dân tộc khác nhau. Nếu một bộ phận khá lớn các tộc người “Bách Việt” ở bờ nam sông Dương Tử đã hội nhập vào cộng đồng văn hóa Tần – Hán để hình thành nền văn hóa quốc gia dân tộc Trung Hoa ngày nay, thì phần còn lại của “Đông Nam Á cổ đại” đã xuất hiện, tồn tại và phát triển hàng loạt nhà nước dân tộc và văn hóa dân tộc quốc gia khác nhau. Văn hóa Việt Nam khác văn hóa Thái Lan, khác văn hóa Inđônêxia, khác văn hóa Singapo Vì sao dẫn đến sự khác nhau này và mỗi nhà nước dân tộc, mỗi nền văn hóa dân tộc đã hình thành như thế nào trong lịch sử? Đây là một vấn đề thú vị, là nội dung chính khi trình bày văn hóa Việt Nam với tư cách một cộng đồng văn hóa dân tộc - quốc gia, đòi hỏi phải có thêm nhiều công trình nghiên cứu sâu, cả về lý luận và lịch sử. 1. Vấn đề nhà nước dân tộc . Trong lịch sử phát triển của xã hội loài người, một số tác giả phương Tây cho rằng hình thái nhà nước đã trải qua các cấp độ như sau: - Hình thái “thị quốc” (city-state) đặc trưng cho thời kỳ cổ đại Hy-La với các đế quốc được cấu thành bởi các thị quốc có cơ cấu hành chính độc lập tương đối nhưng vẫn có chung nhau các yếu tố về văn hóa và chính trị như thị quốc Athenai, thị quốc Sparte, thị quốc Troia, thị quốc Crete của Hy Lạp, thị quốc Roma, thị quốc .
