Bài viết cung cấp cho người sử dụng báo cáo tài chính những thủ thuật gian lận phổ biến trong lập báo cáo tài chính của các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán, giúp cho việc nhận diện, đánh giá các thông tin trong báo cáo tài chính trong quá trình đưa ra quyết định đầu tư. | TÀI CHÍNH - Tháng 4/2016 THỦ THUẬT GIAN LẬN TRONG LẬP BÁO CÁO TÀI CHÍNH CỦA CÁC CÔNG TY NIÊM YẾT TS. HÀ THỊ THÚY VÂN - Đại học Thương mại Trong 3 năm gần đây, đã có không ít công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán gian lận trong lập báo cáo tài chính. Bài viết cung cấp cho người sử dụng báo cáo tài chính những thủ thuật gian lận phổ biến trong lập báo cáo tài chính của các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán, giúp cho việc nhận diện, đánh giá các thông tin trong báo cáo tài chính trong quá trình đưa ra quyết định đầu tư. Nhận diện những thủ thuật gian lận Với mục đích làm “đẹp” báo cáo tài chính (BCTC) nhằm thu hút đầu tư của các cổ đông trên thị trường chứng khoán, nhiều công ty niêm yết thường sử dụng các kỹ thuật gian lận trong lập BCTC như khai tăng doanh thu, khai giảm chi phí/bỏ sót công nợ, ghi nhận sai niên độ kế toán, đánh giá sai giá trị tài sản, không công bố đầy đủ thông tin trên BCTC. (COSO 1999; COSO 2010; ACFE, 2014). Cụ thể: Khai tăng doanh thu Giả mạo doanh thu: là ghi nhận doanh thu không thực tế phát sinh vào sổ sách kế toán. Giả mạo doanh thu là hình thức phổ biến trong lập BCTC gian lận. Các hình thức giả mạo doanh thu như thực hiện giao dịch với khách hàng giả mạo hoặc lập hóa đơn giả mạo đối với các khách hàng có thật nhưng thực tế hàng hóa, dịch vụ không chuyển giao. Sang đầu năm sau, doanh thu được ghi đảo để che giấu hành vi gian lận này. Ghi nhận doanh thu không đúng giữa bản chất và hình thức của nghiệp vụ (các giao dịch với các bên liên quan): Lợi dụng giao dịch với các bên liên quan để thực hiện hành vi gian lận là hình thức phổ biến của các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán hiện nay. Các công ty mẹ thành lập công ty con với mục đích đặc biệt như chuyển lỗ, giấu chi phí phục vụ cho công ty mẹ. Ví dụ: Công ty mẹ sử dụng công ty con để mua bán/thuê tài sản tạo thành chu trình khép kín (tức là người bán đồng thời là người mua/thuê lại hàng hóa ở điểm cuối cùng của vòng tròn). Doanh nghiệp bán chỉ dựa hình .
