Thông qua tác phẩm “Đào Tấn - Thơ và từ” của Vũ Ngọc Liễn, bài viết đi sâu tìm hiểu bút pháp nghệ thuật thơ chữ Hán Đào Tấn, qua đó góp thêm cái nhìn sâu sắc về danh nhân văn hóa Đào Tấn cũng như đóng góp của tác giả trên phương diện sáng tác thơ chữ Hán. | Về bút pháp nghệ thuật thơ chữ Hán Đào Tấn Nguyễn Đình Thu(*) Tóm tắt: Nói đến danh nhân văn hóa Đào Tấn là nói đến bậc hậu tổ của nghệ thuật tuồng Việt Nam. Tuy nhiên, ông còn xuất hiện với tư cách một từ gia, thi gia, nhất là những thi phẩm sáng tác bằng chữ Hán. Thơ chữ Hán Đào Tấn thể hiện được nhiều đặc điểm, giá trị nghệ thuật đặc sắc, trong đó bút pháp nghệ thuật là một vấn đề đáng chú ý. Sử dụng bút pháp trữ tình là trung tâm, ngoài dạng thức trữ tình trực tiếp, nhà thơ đã biểu lộ tình cảm một cách tối đa nhờ vào việc vận dụng triệt để các dạng thức trữ tình gián tiếp: trữ tình - miêu tả, trữ tình - tự sự, trữ tình - trào phúng, trữ tình - triết lý. Đôi khi, trong một tác phẩm, cùng một lúc, tác giả đã sử dụng kết hợp nhiều hình thức trữ tình khác nhau. Từ đặc điểm bút pháp nghệ thuật này, thơ chữ Hán Đào Tấn không chỉ dừng lại ở việc miêu tả những bức tranh thiên nhiên, đời sống tinh tế, hay kể lại những sự kiện cá nhân, lịch sử trọng đại mà tập trung hơn hết, và cuối cùng cũng nhằm biểu lộ một thế giới trữ tình phong phú, phức tạp, là những dằn vặt, suy tư, chiêm nghiệm trước cuộc đời nhiều đổi thay của tác giả và hiện thực xã hội bộn bề của nước ta cuối thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX. Thông qua tác phẩm “Đào Tấn - Thơ và từ” của Vũ Ngọc Liễn, bài viết đi sâu tìm hiểu bút pháp nghệ thuật thơ chữ Hán Đào Tấn, qua đó góp thêm cái nhìn sâu sắc về danh nhân văn hóa Đào Tấn cũng như đóng góp của tác giả trên phương diện sáng tác thơ chữ Hán. Từ khóa: Đào Tấn, Bút pháp nghệ thuật, Thơ chữ Hán (*) Bút pháp là một yếu tố đặc thù thuộc phương thức biểu hiện của hình thức nghệ thuật tác phẩm. Ở phương Đông cũng như phương Tây, ban đầu, khái niệm bút pháp được hiểu là dụng cụ dùng để viết, cách cầm bút, cách thể hiện nét bút; về sau được hiểu rộng ra là chữ viết, cách viết. Cho đến nay, bút pháp thường được hiểu như một yếu tố của phong cách, chỉ cách sử dụng, thể hiện những phương tiện biểu (*) TS. Khoa Ngữ văn, Trường Đại học Quy Nhơn; Email: .
