Thông qua bài kệ “Thị tịch” của Ni sư Diệu Nhân (1042-1113) là Thiền sư đầu tiên ở thế hệ thứ mười bảy của Thiền phái Tỳ Ni Đa Lưu Chi, bài viết đề cập đến quan niệm sinh tử - một vấn đề vô cùng trọng đại của con người được Phật giáo và các tôn giáo khác, cũng như rất nhiều nhà tư tưởng Phương Đông, Phương Tây đã, đang và sẽ còn bàn luận đến. | Nghiên cứu Tôn giáo. Số 5 - 2014 36 HÀ THÚC MINH* BÀI KỆ CỦA NI SƯ DIỆU NHÂN VỀ SỐNG & CHẾT Tóm tắt: Thông qua bài kệ “Thị tịch” của Ni sư Diệu Nhân (1042 1113) là Thiền sư đầu tiên ở thế hệ thứ mười bảy của Thiền phái Tỳ Ni Đa Lưu Chi, bài viết đề cập đến quan niệm sinh tử - một vấn đề vô cùng trọng đại của con người được Phật giáo và các tôn giáo khác, cũng như rất nhiều nhà tư tưởng Phương Đông, Phương Tây đã, đang và sẽ còn bàn luận đến. Từ đó, bài viết khẳng định, những câu kệ của Ni sư Diệu Nhân tuy đơn giản nhưng sâu sắc, đủ để thể hiện quan niệm siêu việt sinh tử cơ bản của Phật giáo Thiền tông; là bài ca về giá trị nhân sinh của dân tộc Việt Nam ở mọi thời đại. Từ khóa: Ni sư Diệu Nhân, Thiền phái Tỳ Ni Đa Lưu Chi, “Thị tịch”. Lý Ngọc Kiều (1042 - 1113) quê ở làng Phù Đổng, huyện Tiên Du theo Thiền sư Chân Không học đạo và được Thiền sư đặt cho pháp danh là Diệu Nhân. Ni sư là Thiền sư đầu tiên ở thế hệ thứ mười bảy, là trường hợp hi hữu của dòng Thiền phương Nam do Tổ sư Tỳ Ni Đa Lưu Chi (Vinitaruci) sáng lập. Thiền uyển tập anh chép bài kệ Thị tịch duy nhất của Ni sư như sau: Sinh, lão, bệnh, tử, Tự cổ thường nhiên. Dục cầu xuất ly, Giải phược thiêm triền. Mê chi cầu Phật, Hoặc chi cầu Thiền. Thiền Phật bất cầu, Uổng khẩu vô ngôn. ，死 病 老 生 ，死 病 老 生 ，死 病 老 生 ，死 病 老 生 * Nhà Nghiên cứu, Thành phố Hồ Chí Minh. Hà Thúc Minh. Bài kệ của Ni sư Diệu Nhân 37 。言 无 口 枉 。 。言 无 口 枉 。言 无 口 枉 ，求 不 佛 禅 ，求 不 佛 禅 ，求 不 佛 禅 ，求 不 佛 禅 。禅 求 之 惑 。禅 求 之 惑 。禅 求 之 惑 。禅 求 之 惑 ，佛 求 之 迷 ，佛 求 之 迷 ，佛 求 之 迷 ，佛 求 之 迷 。缠 添 缚 解 。缠 添 缚 解 。缠 添 缚 解 。缠 添 缚 解 ，离 出 求 欲 ，离 出 求 欲 ，离 出 求 欲 ，离 出 求 欲 。然 常 古 自 。然 常 古 自 。然 常 古 自 。然 常 古 自 Tạm dịch: Sinh, lão, bệnh, tử, Xưa nay vẫn vậy. Nếu muốn xa lìa, Cởi trói, càng trói. Mê mới cầu Phật, Hoặc mới cầu Thiền. Thiền, Phật không cầu, Uổng phí cả lời. Chiều sâu con người của bài kệ thuộc dòng Thiền tâm ấn này có lẽ không phải ở ý tại ngôn nội. Mong rằng có thể đàm luận về Thiền ở ngoài Thiền. Phàm là người Việt Nam, ai chẳng biết sinh, lão, bệnh,
