Trong bài viết này, các tác giả tập trung vào giao xưng hô bằng từ thân tộc. Lí do là vì, một mặt, chúng chiếm số lượng chủ yếu trong tổng số các từ xưng hô tiếng Việt và mặt khác, quan trọng hơn, chúng cũng là nội dung cốt lõi xung quanh vấn đề liệu có thể chuẩn hóa xưng hô trong giao tiếp công quyền đang được đặt ra hiện nay. | Kỷ yếu công trình khoa học 2014 – Phần II GIAO TIẾP XƯNG HÔ TIẾNG VIỆT BẰNG TỪ THÂN TỘC VÀ VIỆC SỬ DỤNG CHÚNG TRONG GIAO TIẾP CÔNG QUYỀN Nguyễn Văn Khang Bộ môn Việt Nam học, Đại học Thăng Long Tóm tắt: Đối với giao tiếp tiếng Việt, xưng hô giữ một vị trí đặc biệt quan trọng, là một hành động ngôn ngữ và trở thành chiến lược giao tiếp xưng hô. Từ ngữ xưng hô tiếng Việt đa dạng, đến từ nhiều nguồn khác nhau và được sử dụng linh hoạt từ lĩnh vực (domain) giao tiếp gia đình đến giao tiếp xã hội, từ phạm vi (register)giao tiếp quy thức và giao tiếp phi quy thức. Trong bài viết này, chúng tôi tập trung vào giao xưng hô bằ từ thân tộc. Lí do là vì, một mặt, chúng chiếm số lượng chủ yếu trong tổng số các từ xưng hô tiếng Việt và mặt khác, quan trọng hơn, chúng cũng là nội dung cốt lõi xung quanh vấn đề liệu có thể chuẩn hóa xưng hô trong giao tiếp công quyền đang được đặt ra hiện nay. 1. Đặt vấn đề Xưng hô là thuật ngữ dùng để chỉ việc tự gọi mình (xưng) và gọi người khác (hô) khi giao tiếp. Xưng hô là một hiện tượng ngôn ngữ học xã hội bởi đó là sự tương tác giữa vai xã hội và vai giao tiếp, phản chiếu các mối quan hệ đa chiều từ gia đình đến xã hội của các cá nhân trong cộng đồng giao tiếp. Vì thế, xưng hô được coi là hành động ngôn ngữ, trở thành chiến lược giao tiếp xưng hô. Đối với giao tiếp tiếng Việt, xưng hô giữ một vị trí đặc biệt quan trọng. Lí do là vì, từ ngữ dùng để xưng hô trong tiếng Việt đến từ nhiều nguồn (đại từ, từ ngữ thân tộc, tên riêng, chức danh, cùng các từ ngữ khác), theo đó, các từ ngữ xưng hô tiếng Việt đã tường minh hóa các vai xã hội của người Việt, làm cho các hình thức xưng hô trở nên đa dạng và buộc người giao tiếp phải lựa chọn để thể hiện vai giao tiếp cũng là thể hiện ý đồ, mục đích giao tiếp. Nhiều khi, có thể chưa nghe được nội dung giao tiếp nhưng chỉ cần nghe cách xưng hô cũng đã biết được ý đồ, thái độ, tình cảm của người giao tiếp. Trong bài viết này, chúng tôi tập trung vào các từ thân tộc dùng làm từ xưng hô trong giao .
