Trên cơ sở đề cập khái quát về thân thế và sự nghiệp của Tứ Thánh Tổ gồm Từ Đạo Hạnh, Dương Không Lộ, Nguyễn Giác Hải, Nguyễn Minh Không, nội dung bài viết tập trung phân tích một số đặc điểm lễ hội trong các ngôi chùa thờ Tứ Thánh Tổ ở Đồng bằng Bắc Bộ, đặc biệt là sự hỗn dung giữa yếu tố Phật giáo với yếu tố văn hóa tâm linh truyền thống của người Việt khu vực này. | 1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑ TҤ QUӔC KHÁNH(*) MӜT SӔ ĈҺC ĈIӆM Lӈ HӜI TRONG CÁC NGÔI CHÙA THӠ TӬ THÁNH TӘ Ӣ ĈӖNG BҴNG BҲC BӜ Tóm tҳt: Trên c˯ sͧ ÿ͉ c̵p khái quát v͉ thân th͇ và s nghi͏p cͯa Tͱ Thánh T͝ g͛m Tͳ Ĉ̩o H̩nh, D˱˯ng Không L͡, Nguy͍n Giác H̫i, Nguy͍n Minh Không, n͡i dung bài vi͇t t̵p trung phân tích m͡t s͙ ÿ̿c ÿi͋m l͍ h͡i trong các ngôi chùa thͥ Tͱ Thánh T͝ ͧ Ĉ͛ng b̹ng B̷c B͡, ÿ̿c bi͏t là s h͟n dung giͷa y͇u t͙ Ph̵t giáo vͣi y͇u t͙ văn hóa tâm linh truy͉n th͙ng cͯa ng˱ͥi Vi͏t khu v c này. Tӯ khóa: Ĉ̿c ÿi͋m l͍ h͡i, chùa, Tͱ Thánh T͝, Ĉ͛ng b̹ng B̷c B͡, dung hͫp tôn giáo, Tͳ Ĉ̩o H̩nh, D˱˯ng Không L͡, Nguy͍n Giác H̫i, Nguy͍n Minh Không. 1. Dүn nhұp Phұt giáo du nhұp vào Ĉӗng bҵng Bҳc Bӝ tӯ nhӳng năm ÿҫu Công nguyên và nhanh chóng dung hӝi vӟi tín ngѭӥng bҧn ÿӏa ÿӇ tҥo chӛ ÿӭng vӳng chҳc và hoҵng dѭѫng Phұt pháp. NӃu buәi ÿҫu, Phұt giáo phӕi hӧp vӟi các ÿӅn thӡ bӕn vӏ thҫn tӵ nhiên (mây, mѭa, sҩm, chӟp) ÿӇ tҥo ra nhӳng ngôi chùa Tӭ Pháp có mһt bҵng “tiӅn Thҫn - hұu Phұt”, thì ít nhҩt tӟi thӡi Lý (thӃ kӹ XI - XII), lҥi xuҩt hiӋn thêm nhӳng ngôi chùa “tiӅn Phұt - hұu Thánh”, trong ÿó ngoài các vӏ Phұt còn thӡ thêm mӝt hoһc nhiӅu vӏ Thánh. Nhӳng vӏ Thánh ÿó là thiӅn sѭ thӡi Lý - Trҫn, trong ÿó ÿһc biӋt có bӕn vӏ thӡi Lý, ÿӅu ÿѭӧc phong là Quӕc sѭ, ÿѭӧc thӡ phөng ӣ nhiӅu ngôi chùa vùng Ĉӗng bҵng Bҳc bӝ là Tӯ Ĉҥo Hҥnh, NguyӉn Giác Hҧi, Dѭѫng Không Lӝ và NguyӉn Minh Không. Có chùa thӡ riêng mӝt vӏ (Chùa Keo ӣ hai tӍnh Thái Bình và Nam Ĉӏnh thӡ Dѭѫng Không Lӝ; Chùa Thҫy và Chùa Láng ӣ thành phӕ Hà Nӝi thӡ Tӯ Ĉҥo Hҥnh; chùa La Vân ӣ tӍnh Thái Bình và Chùa Trông ӣ tӍnh Hҧi Dѭѫng thӡ NguyӉn Minh Không); có chùa thӡ hai vӏ (chùa Ĉҥi Bi ӣ tӍnh Nam Ĉӏnh thӡ Tӯ Ĉҥo Hҥnh và NguyӉn Giác Hҧi); có chùa thӡ ba vӏ (chùa Lý Quӕc Sѭ ӣ thành * . TS., ViӋn Bҧo tӗn Di tích, Bӝ Văn hóa - ThӇ thao và Du lӏch. 7ɞ 4X͑F .KiQK 0͙W V͑ ÿɴF ÿLʀP Oʂ K͙L« phӕ Hà Nӝi thӡ Tӯ Ĉҥo Hҥnh, NguyӉn Minh Không và NguyӉn Giác Hҧi); có chùa thӡ cҧ bӕn vӏ (chùa Viên Quang, tӍnh Nam .
