Người Tày và người Nùng ở Việt Nam là hai tộc người cùng nằm trong ngữ hệ Tày - Thái có nhiều điểm tương đồng về ngôn ngữ, phong tục tập quán. Do hai tộc người này có mối quan hệ mật thiết về nhiều mặt với các tộc người khác trong ngữ hệ Tày - Thái, nên bài viết này tìm hiểu về sự biến đổi ở các vị thày cúng, những nhân vật trung tâm trong đời sống tâm linh ở người Tày và người Nùng Việt Nam, trong mối liện hệ so sánh với người Thái ở Tây Bắc, Việt Nam và người Choang ở Quảng Tây, Trung Quốc. | Nghiên cứu Tôn giáo. Số 2 – 2014 92 NGUYỄN THỊ YÊN(*) SỰ BIẾN ĐỔI CỦA NGƯỜI THẦY CÚNG Ở NGƯỜI TÀY VÀ NGƯỜI NÙNG TẠI VIỆT NAM Tóm tắt: Người Tày và người Nùng ở Việt Nam là hai tộc người cùng nằm trong ngữ hệ Tày - Thái có nhiều điểm tương đồng về ngôn ngữ, phong tục tập quán. Do hai tộc người này có mối quan hệ mật thiết về nhiều mặt với các tộc người khác trong ngữ hệ Tày - Thái, nên bài viết này tìm hiểu về sự biến đổi ở các vị thày cúng, những nhân vật trung tâm trong đời sống tâm linh ở người Tày và người Nùng Việt Nam, trong mối liện hệ so sánh với người Thái ở Tây Bắc, Việt Nam và người Choang ở Quảng Tây, Trung Quốc. Từ khóa: Thầy cúng, người Tày, người Nùng, người Thái, người Choang. 1. Các niềm tin cổ Tày - Thái Trong xã hội tương đối cổ xưa biết được, các hoạt động tôn giáo của con người là bình đẳng. Mọi người đều có thể tự thực hành các nghi thức tế tự đơn giản theo nhu cầu cá nhân. Do vậy, thời kỳ này, trong xã hội người Tày và người Nùng nói riêng, các cư dân ngữ hệ Tày - Thái nói chung chưa có người chuyên lo việc cúng bái. Cùng với sự phát triển của tôn giáo nguyên sơ, đối tượng sùng bái của con người ngày một tăng lên, hoạt động tế tự ngày một phức tạp, nhu cầu tri thức và kỹ xảo trong tế tự cũng tăng lên, . Do vậy, một nhu cầu đặt ra là cần có người làm môi giới giao tiếp giữa người và thần. Xã hội phát triển cũng đã dẫn đến sự phân công xã hội: một số người cao tuổi có kinh nghiệm hoặc các thủ lĩnh đặc trách chủ trì các hoạt động tế tự. Trong đó, một số người do khả năng và trình độ cao được dân chúng tín nhiệm nên trở thành người thông quan với thần linh, giúp đỡ dân chúng tiến hành các hoạt động tế tự. Đây có lẽ là một trong những đặc điểm cơ bản dẫn đến sự hình thành đội ngũ thầy cúng ở nhiều tộc người. Tuy nhiên, rất khó xác định thời điểm bắt * PGS. TS., Viện Nghiên cứu Văn hóa, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam. Nguyễn Thị Yên. Sự biến đổi của người thày cúng 93 đầu xuất hiện chức năng thầy cúng ở người Tày và người Nùng, .
