Ẩn dụ cấu trúc có miền nguồn cung cấp một cấu trúc tri thức tương đối phong phú cho miền đích. Ẩn dụ ý niệm con người là thực vật cây cỏ là một trong những ẩn dụ ý niệm khá điển hình trong thơ Xuân Quỳnh. Sự chiếu xạ từ miền nguồn thực vật cây cỏ đến miền đích con người thể hiện qua những thuộc tính như bộ phận thực vật, quá trình phát triển, hoa lá, gốc rễ của cây, nội dung chi tiết. | 65 ẨN DỤ CẤU TRÚC TRONG THƠ XUÂN QUỲNH QUA Ý NIỆM CON NGƯỜI LÀ THỰC VẬT/CÂY CỎ Structural metaphor of Xuan Quynh’s poem in the conceptual metaphor people are plants Phạm Thị Hương Quỳnh1 Tóm tắt Abstract Ẩn dụ ý niệm hay còn gọi là ẩn dụ tri nhận (cognitive/conceptual metaphor) là một quá trình ý niệm hóa với mô hình chiếu xạ từ miền nguồn đến miền đích. Ẩn dụ cấu trúc là một trong bốn loại của ẩn dụ tri nhận chia theo chức năng tri nhận. Ẩn dụ cấu trúc có miền nguồn cung cấp một cấu trúc tri thức tương đối phong phú cho miền đích. Ẩn dụ ý niệm CON NGƯỜI LÀ THỰC VẬT/CÂY CỎ là một trong những ẩn dụ ý niệm khá điển hình trong thơ Xuân Quỳnh. Sự chiếu xạ từ miền nguồn THỰC VẬT/CÂY CỎ đến miền đích CON NGƯỜI thể hiện qua những thuộc tính như bộ phận thực vật, quá trình phát triển, hoa lá, gốc rễ của cây, Cognitive/conceptual metaphor is a process of conceptualization through the mapping from source (area) to target (area). Structural metaphor is one of the four types of cognitive/conceptual metaphor classified by cognitive functions. Structural metaphor has source area which provides knowledge for the target one. The conceptual metaphor PEOPLE ARE PLANTS is one of the typical conceptual metaphors in the Xuan Quynh’s poem. The mapping from the source PLANTS to the target PEOPLE is represented through features of plants such as branches, the development, flowers, leaves, roots, etc. Từ khóa: ẩn dụ ý niệm, ẩn dục cấu trúc, thơ Xuân Quỳnh. Key words: cognitive/conceptual metaphor, Structure Metaphor, Xuan Quynh’s poem. 1. Dẫn nhập1 2. Ẩn dụ cấu trúc Ẩn dụ ý niệm hay còn gọi là ẩn dụ tri nhận (cognitive/conceptual metaphor) là “một trong những hình thức ý niệm hoá, một quá trình tri nhận có chức năng biểu hiện và hình thành những ý niệm mới và không có nó thì không thể nhận được tri thức mới” 2. Mô hình tri nhận của ẩn dụ ý niệm gồm có miền nguồn và đích theo cấu trúc mô hình trường – chức năng: trung tâm – ngoại vi, trong đó hạt nhân là khái niệm (trung .
