Bài giảng "Lý luận nhà nước và pháp luật - Chương 18: Ý thức pháp luật và pháp chế xã hội chủ nghĩa" cung cấp cho người học các kiến thức: Khái niệm, đặc điểm của ý thức pháp luật XHCN; pháp chế Xã hội chủ nghĩa. . | CHƯƠNG XVIII Ý THỨC PHÁP LUẬT VÀ PHÁP CHẾ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Khái niệm, đặc điểm của ý thức pháp luật XHCN * Khái niệm ý thức pháp luật XHCN: là tổng thể các học thuyết, tư tưởng, quan điểm, quan niệm thịnh hành trong xã hội XHCN, thể hiện mối quan hệ của con người đối với pháp luật hiện hành, pháp luật đã qua và pháp luật cần phải có, thể hiện sự đánh giá của con người về tính hợp pháp hay không hợp pháp trong hành vi xử sự của con người cũng như trong tổ chức và hoạt động của các cơ quan Nhà nước, các tổ chức chính trị – xã hội và mọi công dân. * Đặc trưng của ý thức pháp luật: - Ý thức pháp luật có mối quan hệ biện chứng với tồn tại xã hội: + Ý thức pháp luật phụ thuộc vào tồn tại xã hội (do tồn tại xã hội quyết định); + Có tính độc lập tương đối (bảo thủ, kế thừa, lạc hậu, vượt trước so với tồn tại xã hội). + Ý thức pháp luật là hiện tượng có tính giai cấp: hiểu biết, thái độ của các giai cấp đối với pháp luật là khác nhau, chỉ có ý thức pháp luật của giai cấp cầm quyền mới được phản ánh trong pháp luật. * Cấu trúc của ý thức pháp luật: - Căn cứ vào nội dung, tính chất của các bộ phận hợp thành, ý thức pháp luật bao gồm: + Hệ tư tưởng pháp luật: là tổng thể các tư tưởng, quan điểm, học thuyết về pháp luật. + Tâm lý pháp luật: là tình cảm, thái độ, tâm trạng, cảm xúc của con người đối với pháp luật. * Phân loại Ý thức pháp luật - Căn cứ vào cấp độ giới hạn của sự nhận thức: + Ý thức pháp luật thông thường: là kinh nghiệm của chủ thể về pháp luật, chỉ phản ánh được các mối liên hệ bên ngoài của pháp luật mà chưa phản ánh được bản chất của pháp luật. + Ý thức pháp luật mang tính lý luận: là hệ thống các học thuyết, tư tưởng, quan điểm, quan niệm về pháp luật, phản ánh được mối quan hệ bên trong, bản chất của pháp luật. - Căn cứ vào chủ thể: + Ý thức pháp luật xã hội: là ý thức của bộ phận tiên tiến trong xã hội, phản ánh xu thế phát triển của xã hội. + Ý thức pháp luật nhóm: là ý thức pháp luật của một nhóm người (cùng nghề nghiệp, cùng lợi ích, ). + Ý thức . | CHƯƠNG XVIII Ý THỨC PHÁP LUẬT VÀ PHÁP CHẾ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Khái niệm, đặc điểm của ý thức pháp luật XHCN * Khái niệm ý thức pháp luật XHCN: là tổng thể các học thuyết, tư tưởng, quan điểm, quan niệm thịnh hành trong xã hội XHCN, thể hiện mối quan hệ của con người đối với pháp luật hiện hành, pháp luật đã qua và pháp luật cần phải có, thể hiện sự đánh giá của con người về tính hợp pháp hay không hợp pháp trong hành vi xử sự của con người cũng như trong tổ chức và hoạt động của các cơ quan Nhà nước, các tổ chức chính trị – xã hội và mọi công dân. * Đặc trưng của ý thức pháp luật: - Ý thức pháp luật có mối quan hệ biện chứng với tồn tại xã hội: + Ý thức pháp luật phụ thuộc vào tồn tại xã hội (do tồn tại xã hội quyết định); + Có tính độc lập tương đối (bảo thủ, kế thừa, lạc hậu, vượt trước so với tồn tại xã hội). + Ý thức pháp luật là hiện tượng có tính giai cấp: hiểu biết, thái độ của các giai cấp đối với pháp luật là khác nhau, chỉ có ý thức pháp luật của giai cấp cầm quyền mới được .
