Bài này có mục đích mô tả những nét chính về đời sống kinh tế, xã hội của người Hoa ở Chợ Lớn vào cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20 dưới thời Pháp thuộc khi Chợ Lớn bắt đầu lớn mạnh, thật sự trở thành trung tâm thương mại và nền kinh tế của Nam Kỳ. | Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 3-4 (110-111) . 2014 45 KINH TEÁ VAØ XAÕ HOÄI NGÖÔØI HOA ÔÛ CHÔÏ LÔÙN VAØO CUOÁI THEÁ KYÛ 19 ÑEÁN ÑAÀU THEÁ KYÛ 20 Nguyeãn Ñöùc Hieäp* Chôï Lôùn, caùch Saøi Goøn khoaûng 6km, tröôùc ñaây töøng ñöôïc coi laø thuû ñoâ luùa gaïo cuûa toaøn Ñoâng Döông. Chôï Lôùn ñoùng vai troø quan troïng trong neàn kinh teá Nam Kyø xöa kia vaø cho ñeán gaàn ñaây. Lòch söû Saøi Goøn gaén lieàn vôùi lòch söû Chôï Lôùn. Chôï Lôùn ñöôïc thaønh laäp tröôùc Saøi Goøn. Saøi Goøn thaät ra laø teân tröôùc ñaây ñaët cho khu Chôï Lôùn vaø chính teân Saøi Goøn coù theå coù nguoàn goác töø “Tai Ngon” hoaëc “Tin-Gan” (aâm Haùn Vieät laø Ñeà Ngaïn, chæ thaønh phoá gaàn ñeâ doïc keânh Taøu Huû) maø ngöôøi Quaûng Ñoâng ñoïc laø “Thaày Ngoøn” hay “Thì Ngoøn” [22]. Söï thaêng traàm cuûa Chôï Lôùn tröïc tieáp gaén lieàn vôùi lòch söû Vieät Nam trong caùc theá kyû ñaõ qua. Chuû yeáu laø trung taâm thöông maïi, khoâng coù quyeàn löïc vaø aûnh höôûng chính trò, neân Chôï Lôùn khoâng ñöôïc ñaùnh giaù ñuùng möùc veà tieàm löïc vaên hoùa, kinh teá trong caùc noã löïc öu tieân ñaàu tö ñeå phaùt trieån kinh teá, haï taàng cô sôû xöùng ñaùng vôùi taàm voùc cuûa thaønh phoá naøy, cuõng nhö phaùt trieån vaên hoùa vaø baûo toàn caùc ñaëc tröng maø con ngöôøi, trong ñoù ngöôøi Hoa vaø Minh Höông laø chuû ñaïo, ñaõ goùp phaàn taïo thaønh ñaëc tính con ngöôøi vaên hoùa Nam Boä. Ngöôøi Hoa, ña soá töø caùc tænh phía nam Trung Quoác (Quaûng Ñoâng, Phuùc Kieán, Haûi Nam) ñeán mieàn Nam Vieät Nam töø theá kyû 17. Ban ñaàu ngöôøi Hoa ñeán ñònh cö ñoâng ñaûo ôû Haø Tieân, Myõ Tho vaø Cuø Lao Phoá, Bieân Hoøa. Sau ñoù, töø Cuø Lao Phoá, Bieân Hoøa, ngöôøi Hoa ñaõ keùo veà vuøng Chôï Lôùn thaønh laäp khu ñònh cö môùi vaøo naêm 1778 khi Cuø Lao Phoá bò Taây Sôn ñaùnh phaù. Hoï laø haäu dueä cuûa nhöõng ngöôøi theo nhaø Minh chaïy khoûi Trung Hoa thôøi nhaø Thanh, ñeán mieàn Nam laäp nghieäp ôû Cuø Lao Phoá vaø Myõ Tho vaøo naêm 1680 sau khi ñöôïc chuùa Nguyeãn cho pheùp qua .
