Từ ý thức làm chủ lãnh thổ, thông hiểu đường biển để phục vụ nhu cầu phát triển kinh tế, an ninh quốc phòng đã khiến các vua Nguyễn cho thực thi nhiều biện pháp có tính thực tiễn cao trong điều kiện hạn chế về kỹ thuật. Đó là việc cho đo vẽ bản đồ, cắm tiêu tại các vùng biển, cửa biển. Ở những vùng xa, các hải đảo thì phái thuyền công sai “thăm dò đường biển”, cắm mốc lưu dấu trên đảo. Tất cả đều phục vụ mục tiêu khẳng định quyền làm chủ trên vùng biển của đất nước. | 96 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 3-4 (110-111) . 2014 VEÀ COÂNG TAÙC VEÕ BAÛN ÑOÀ, THAÊM DOØ ÑÖÔØNG BIEÅN VAØ VAÄN TAÛI COÂNG TREÂN BIEÅN DÖÔÙI TRIEÀU NGUYEÃN Leâ Tieán Coâng* Töø yù thöùc laøm chuû laõnh thoå, thoâng hieåu ñöôøng bieån ñeå phuïc vuï nhu caàu phaùt trieån kinh teá, an ninh quoác phoøng ñaõ khieán caùc vua nhaø Nguyeãn cho thöïc thi nhieàu bieän phaùp coù tính thöïc tieãn cao trong ñieàu kieän haïn cheá veà kyõ thuaät. Ñoù laø vieäc cho thöïc thi vieäc ño veõ baûn ñoà, caém tieâu taïi caùc vuøng bieån, cöûa bieån. ÔÛ nhöõng vuøng xa, haûi ñaûo thì phaùi thuyeàn coâng sai “thaêm doø ñöôøng bieån”, caém moác löu daáu treân ñaûo. Taát caû ñeàu phuïc vuï muïc tieâu khaúng ñònh quyeàn laøm chuû treân vuøng bieån cuûa mình. 1. Coâng taùc ño veõ baûn ñoà, thaêm doø ñöôøng bieån Döôùi thôøi Nguyeãn, nhaø nöôùc thöôøng xuyeân toå chöùc thaêm doø, ño veõ cöûa bieån, ñöôøng bieån phuïc vuï cho vaän taûi vaø quaân ñoäi. Ñaây laø nhieäm vuï thöôøng xuyeân cuûa caùc quan Taán thuû, Thuû ngöï chæ huy vieäc phoøng thuû ôû caùc cöûa bieån, moãi naêm hai laàn vaøo muøa xuaân vaø muøa ñoâng thì daâng baûn ñoà leân trieàu ñình. Ñaïi Nam thöïc luïc cho bieát ngay töø ñaàu trieàu Nguyeãn, vua Gia Long ñaõ raát quan taâm ñeán coâng vieäc quan troïng naøy. Lieân tieáp trong caùc naêm 1813, 1815, 1816 vua Gia Long ñeàu leänh ño veõ, thaêm doø ñöôøng bieån, haûi ñaûo. Nhö thaùng Gieâng naêm 1813, Gia Long haï leänh cho caùc traán thuû doïc bieån caùc ñòa phöông “ño nhöõng nôi caùc cöûa bieån sôû taïi, saâu noâng roäng heïp theá naøo, haøng naêm cöù ñeán muøa xuaân muøa ñoâng thì daâng ñoà baûn leân. Boä Coâng seõ ñöa ñoà baûn cho caùc ñoäi thuyeàn vaän taûi cuûa thuûy quaân ñeå cho bieát ñöôøng thuûy khoù deã theá naøo”. Khoâng chæ quan taâm ôû cöûa bieån maø ôû caùc haûi ñaûo cuõng ñöôïc caùc vua Nguyeãn chuù troïng, moãi khi sai ñoäi Hoaøng Sa laøm nhieäm vuï thì trong ñoù coù nhieäm vuï quan troïng laø “thaêm doø ñöôøng bieån” vaø veõ baûn ñoà. Thaùng
