Bài viết phân tích một số bài thơ tiêu biểu mang tinh thần phê phán tư tưởng kỳ thị dân tộc của các tập đoàn phong kiến Trung Hoa trong tập thơ Bắc hành tạp lục của đại thi hào Nguyễn Du. Theo tác giả, trong tập thơ sứ trình này, trực tiếp hoặc gián tiếp, số bài thơ thể hiện cảm thức cảnh giác với Trung Hoa, mang hơi hướng phê phán, mỉa mai tư tưởng kỳ thị dân tộc ở các mức độ khác nhau, chiếm một tỷ lệ lớn, khoảng 80%. Vì vậy, có thể nói, đây là một tập nhật ký - thơ có giá trị như một tập “bị vong lục”, một cuốn “sách trắng” bằng thơ về đất nước và con người Trung Hoa. | Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 5 (112) . 2014 95 VEÀ SÖÏ PHEÂ PHAÙN CHUÛ NGHÓA KYØ THÒ DAÂN TOÄC TRONG BAÉC HAØNH TAÏP LUÏC CUÛA ÑAÏI THI HAØO NGUYEÃN DU Phaïm Quang AÙi* Sau söï kieän chieán tranh bieân giôùi Trung-Vieät (17/02/1979), Nhaø nöôùc CHXHCN Vieät Nam ñaõ xuaát baûn khoâng ít taøi lieäu pheâ phaùn tö töôûng baønh tröôùng baù quyeàn cuûa nhaø caàm quyeàn Trung Quoác qua caùc thôøi kyø. Veà nghieân cöùu vaên hoïc, naêm 1981, Nhaø xuaát baûn Khoa hoïc Xaõ hoäi ñaõ xuaát baûn moät coâng trình beà theá coù nhan ñeà laø Vaên hoïc Vieät Nam treân nhöõng chaëng ñöôøng choáng phong kieán Trung Quoác xaâm löôïc do Vieän Vaên hoïc thuoäc UÛy ban Khoa hoïc Xaõ hoäi Vieät Nam chuû trì bieân soaïn. Taäp saùch naøy ñaõ cung caáp cho ñoäc giaû moät caùi nhìn toaøn dieän, saâu saéc veà tinh thaàn choáng phong kieán Trung Hoa xaâm löôïc cuûa daân toäc Vieät Nam qua caùc thôøi kyø. Vaø cuõng trong coâng trình naøy, PGS Tröông Chính, moät trong nhöõng chuyeân gia haøng ñaàu veà vaên hoïc Trung Quoác vaø vaên hoïc Vieät Nam trung caän ñaïi, ñaõ coù baøi vieát coâng phu Nguyeãn Du vaø chuyeän Trung Quoác, khaùm phaù nhieàu khía caïnh quan troïng veà tinh thaàn daân toäc vaø nhaän thöùc cuûa Nguyeãn Du veà ñaát nöôùc vaø con ngöôøi Trung Hoa trong Baéc haønh taïp luïc. ÔÛ phaàn keát luaän, hoïc giaû Tröông Chính vieát: “Nhaø thô khoâng trieàn mieân ngaây ngaát tröôùc nhöõng danh lam thaéng caûnh. OÂng chuù yù nhieàu nhaát ñeán con ngöôøi vaø cuoäc ñôøi treân ñaát nöôùc Trung Hoa. Vaø luùc naøo cuõng xuaát phaùt töø laäp tröôøng daân toäc ñuùng ñaén vaø chuû nghóa nhaân ñaïo chaân thaønh. Chính vì vaäy, maø trong tình hình ngaøy nay, ñoïc laïi Baéc haønh taïp luïc chuùng ta tìm ra ñöôïc nhöõng ñieàu ñaùng noùi.” (1) Tuy nhieân, trong “nhöõng ñieàu ñaùng noùi” veà taäp thô, coù moät “ñieàu” maø vò hoïc giaû ñaùng kính chöa chæ ra (hoaëc chöa tieän chæ ra) laø chuû nghóa phaân bieät, kyø thò daân toäc cuûa caùc taäp ñoaøn phong kieán Trung Hoa maø Nguyeãn Du
