Bài viết phân tích những đóng góp của học giả Nguyễn Đổng Chi vào việc nghiên cứu 3 thể loại văn học dân gian chủ yếu: thần thoại, truyền thuyết và truyện cổ tích được thể hiện tập trung ở 4 công trình: Việt Nam cổ văn học sử, Lược khảo về thần thoại Việt Nam, Sơ thảo lịch sử văn học Việt Nam và Kho tàng truyện cổ tích Việt Nam. | 38 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 2 (119) . 2015 NHÖÕNG ÑOÙNG GOÙP CUÛA NGUYEÃN ÑOÅNG CHI VAØO VIEÄC NGHIEÂN CÖÙU THEÅ LOAÏI VAÊN HOÏC DAÂN GIAN VIEÄT NAM Traàn Thò An* I. Töø goùc ñoä tieáp caän vaên hoïc baét ñaàu chuyeån sang goùc ñoä tieáp caän folklore Laø boä phaän ngoân töø cuûa folklore, thuaät ngöõ “vaên hoïc daân gian” trong nhieàu tröôøng hôïp ñaõ mang nhöõng ñònh danh khaùc nhau, theå hieän caùc caùch quan nieäm khaùc nhau cuûa caùc nhaø nghieân cöùu. Coù theå hình dung khaù roõ neùt söï xuaát hieän vaø thay ñoåi thuaät ngöõ naøy trong lyù thuyeát veà coâng thöùc truyeàn mieäng cuûa Milman Parry vaø hoïc troø cuûa oâng laø Albert Lord, hai Giaùo sö Tröôøng Harvard, khi hai oâng ñeà xuaát lyù thuyeát truyeàn thoáng truyeàn mieäng (oral tradition) trong moät coâng trình nghieân cöùu veà söû thi.(1) Theo hai oâng, khaùi nieäm truyeàn mieäng maø hoï duøng cho söû thi ñaõ töøng coù nhieàu teân goïi, ñeàu nhaèm khu bieät boä phaän saùng taùc naøy vôùi vaên hoïc thaønh vaên. Caùc teân goïi ñoù coù khi laø daân gian (folk) (thöôøng bò ñoàng nhaát vôùi nhöõng ngöôøi thöïc haønh vaø löu giöõ chuùng laø “noâng daân” (peasant) laïc haäu trong moâi tröôøng xaõ hoäi noâng thoân); bình daân (popular) nguï yù veà nhöõng saûn phaåm coù chaát löôïng keùm; daân toäc (national) trong côn soát chuû nghóa daân toäc theá kyû XIX; nguyeân thuûy (primitive) vôùi nguï yù raèng, saùng taùc daân gian xuaát hieän tröôùc saùng taùc thaønh vaên. Khoâng taùn ñoàng vôùi caùc quan ñieåm naøy, hai oâng ñeà nghò söû duïng thuaät ngöõ truyeàn mieäng (oral) daønh cho söû thi vôùi muïc ñích phaân bieät söû thi truyeàn mieäng vaø söû thi thaønh vaên, cuõng nhö caùch thöùc maø nhieàu ngheä nhaân cuøng tham gia saùng taïo neân moät söû thi truyeàn mieäng.(2) Chaïm ñeán vaán ñeà maáu choát cuûa ñaëc tröng vaên hoïc daân gian, taùc giaû vieát: “Ñieàu quan troïng khoâng phaûi laø vieäc dieãn xöôùng baèng mieäng maø laø vieäc toå chöùc taùc phaåm trong quaù trình dieãn xöôùng .
