Tiểu luận này dựa trên nghiên cứu điền dã của tác giả trong thời gian qua tại vùng Quảng Nam và Đà Nẵng là nơi tụ cư của dân tộc Cơ Tu. Tác giả nêu lên vai trò quan trọng của cái ché trong xã hội Cơ Tu từ xưa cho đến nay đồng thời gắn kết vai trò của nó như một chủ thể trong “mạng lưới trao đổi hàng hóa miền xuôi-miền ngược” được thiết lập ở vùng này dựa theo hai dòng sông chính là Thu Bồn và Vu Gia. Tác giả chứng minh mô hình kinh tế đặc thù này đã được hình thành từ thời vương quốc cổ Champa/Chiêm Thành và được cư dân sở tại kế thừa qua suốt nhiều thế kỷ. | 14 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 3 (120) . 2015 CAÙI CHEÙ TRONG ÑÔØI SOÁNG VAÊN HOÙA CUÛA NGÖÔØI CÔ TU VAØ VAI TROØ CUÛA NOÙ TRONG “MAÏNG LÖÔÙI TRAO ÑOÅI HAØNG HOÙA MIEÀN XUOÂI-MIEÀN NGÖÔÏC”(1) Traàn Kyø Phöông* Cheù trong vaên hoùa cuûa ngöôøi Cô Tu Trong moät chuyeán khaûo saùt nhaân hoïc veà trao ñoåi haøng hoùa giöõa mieàn ngöôïc vaø mieàn xuoâi ôû tænh Quaûng Nam, chuùng toâi ñaõ leân huyeän Ñoâng Giang vaøo thaùng 6 naêm 2014; khi ñeán cô quan Huyeän uûy, aán töôïng ñaàu tieân cuûa toâi laø hình töôïng cuûa ba caùi cheù to lôùn maøu vaøng ñaát töïa vaøo nhau ñöôïc phuïc cheá baèng xi-maêng döïng ngay taïi saân tröôùc cuûa cô quan naøy (Hình 1). Trong böõa côm chieàu vôùi oâng Nguyeãn Baèng, Bí thö Huyeän uûy huyeän Ñoâng Hình 1. Ba caùi cheù döïng taïi saân cô quan Giang, ngöôøi Cô Tu, toâi coù gôïi chuyeän Huyeän uûy huyeän Ñoâng Giang, tænh Quaûng Nam. vaø hoûi oâng veà yù nghóa cuûa vieäc döïng ba (AÛnh: Traàn Kyø Phöông, 2014). caùi cheù taïi saân cuûa cô quan Huyeän uûy, thì, oâng cho bieát raèng, chính oâng ñaõ coù yù töôûng döïng ba caùi cheù naøy, vì, theo oâng: “Caùi cheù töôïng tröng cho söï giaøu coù; söï ñoaøn keát; söï giao tieáp: ñoái ngoaïi-ñoái noäi; vaø nghi leã trong vaên hoùa truyeàn thoáng cuûa ngöôøi Cô Tu. Ba caùi cheù töôïng tröng cho ba huyeän mieàn nuùi cuûa tænh Quaûng Nam laø Ñoâng Giang, Taây Giang vaø Nam Giang nôi coù ña soá ngöôøi Cô Tu sinh soáng.” Cho neân khi choïn hình töôïng ba caùi cheù ñeå döïng taïi cô quan Huyeän uûy, oâng Baèng haøm yù raèng ngöôøi Cô Tu ôû ba huyeän mieàn nuùi naøy seõ ñoaøn keát ñeå xaây döïng vaø phaùt trieån kinh teá cuõng nhö baûo toàn vaên hoùa truyeàn thoáng cuûa mình. Ñieàu ñoù cho chuùng ta bieát raèng caùi cheù vaãn coøn moät söùc soáng maïnh meõ trong sinh hoaït vaø gaén boù maät thieát vôùi tình caûm cuûa ngöôøi Cô Tu cho ñeán hieän nay. Vieäc choïn ba caùi cheù ñeå bieåu töôïng cho vaên hoùa Cô Tu cuûa oâng Baèng phaûn aûnh moät truyeàn thoáng vaên hoùa laâu ñôøi cuûa
