“Rút dây động rừng” và “Tai vách mạch rừng” là những câu thành ngữ quen thuộc của người Việt, được Nguyễn Du đưa vào hai câu thơ trong Truyện Kiều: “Rút dây, sợ nữa động rừng lại thôi” (câu 1580) và “Ở đây, tai vách mạch rừng” (câu ). Bài viết này khảo luận về hai câu thành ngữ nói trên, với mong muốn có thể xác định dứt khốt một chữ “rừng” hay “dừng” trong hai câu thành ngữ nói trên, như một bước tìm về nguyên tác Truyện Kiều. | 71 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 3 (120) . 2015 MOÄT BÖÔÙC TÌM VEÀ NGUYEÂN TAÙC TRUYEÄN KIEÀU: Khaûo luaän veà caùc thaønh ngöõ “Ruùt daây ñoäng röøng” vaø “Tai vaùch maïch röøng” (Tieáp theo) Leâ Maïnh Chieán* Trong phaàn tröôùc (taïp chí NC&PT soá 1 (118). 2015) chuùng toâi ñaõ khaûo luaän thaønh ngöõ “Ruùt daây ñoäng röøng” trong caâu cuûa Truyeän Kieàu: “Ruùt daây sôï nöõa ñoäng röøng laïi thoâi”. Giôø xin khaûo luaän tieáp thaønh ngöõ “Tai vaùch maïch röøng” trong caâu : “ÔÛ ñaây tai vaùch maïch röøng”. VII. Khaûo saùt caâu trong 54 vaên baûn Truyeän Kieàu söu taàm ñöôïc (Xem danh muïc ôû phaàn cuoái baøi vieát) A. Caâu trong 28 baûn Quoác ngöõ Trong soá 28 baûn Quoác ngöõ, coù 7 baûn ghi nhaän caâu “ÔÛ ñaây tai vaùch maïch döøng”, 21 baûn ghi nhaän caâu “ÔÛ ñaây tai vaùch maïch röøng”. Trong 21 baûn naøy, coù 17 baûn hieåu chöõ “röøng” theo nghóa thoâng thöôøng cuûa noù (röøng laø vuøng ñaát roäng coù caây coái soáng laâu naêm) vaø 4 baûn gaùn cho chöõ “röøng” moät “nghóa laï”, cho raèng, röøng cuõng laø döøng, laø vaùch laøm baèng pheân tre hoaëc nöùa. 1. Coù 7 baûn Quoác ngöõ ghi nhaän caâu “ÔÛ ñaây tai vaùch maïch döøng” a. Coù 1 baûn khoâng chuù thích ôû caâu - Baûn QN(19). Truyeän Kieàu ñoái chieáu cuûa Phaïm Ñan Queá, taùi baûn, Nxb Haûi Phoøng, 1999. Chuù yù: Cuõng saùch naøy, ôû laàn xuaát baûn ñaàu tieân (Nxb Haø Noäi, 1991) vaãn ghi nhaän: ÔÛ ñaây tai maùch maïch röøng. Coù theå tin raèng, söï söûa ñoåi naøy laø do aûnh höôûng cuûa oâng Phan Ngoïc, ngöôøi vieát Lôøi giôùi thieäu cho cuoán saùch naøy. b. Coù 6 baûn chuù thích ôû caâu naøy - Baûn QN(4). Truyeän Kieàu, Buøi Kyû-Traàn Troïng Kim hieäu khaûo (In naêm 1925). Chuù thích: Phöông ngoân: “Döøng coù maïch, vaùch coù tai”. Döøng laø caùi vaùch laøm baèng pheân. - QN(8). Kim Vaân Kieàu, Ñoà Nam cö só dòch vaø chuù thích. Chuù thích ôû caâu : Döøng ñaây laø taám lieáp tre coù maïch, cuõng nhö caùi vaùch coù tai nghe (ñöøng laàm vôùi röøng .
