Thông qua những cứ liệu lịch sử và văn học, bài viết phân tích thái độ thẩm mỹ của Nguyễn Công Trứ đối với vương triều Nguyễn, sự gắn bó máu thịt, nhiệt huyết cống hiến và lòng trung thành tuyệt đối của ông với vương triều này, cũng như thái độ tán đồng và ủng hộ những tích cực và tiến bộ của vương triều này trong con mắt một nhà thơ lớn, bằng quan điểm đánh giá khách quan, khoa học. | 98 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 5 (122) . 2015 TRAO ÑOÅI VÖÔNG TRIEÀU NGUYEÃN QUA MAÉT NHÌN NGHEÄ THUAÄT NGUYEÃN COÂNG TRÖÙ Nguyeãn Phaïm Huøng* Ñoïc caùc nghieân cöùu veà thô vaên Nguyeãn Coâng Tröù,(1) deã daøng baét gaëp nhieàu nhaän ñònh, ñaùnh giaù khoâng khoûi khieán chuùng ta phaûi suy nghó laïi moät caùch nghieâm tuùc. Ví nhö moät nhaän xeùt sau ñaây khi cho raèng Nguyeãn Coâng Tröù “gheâ tôûm caùi xaõ hoäi phong kieán ñaày gian doái, loïc löøa, ñoåi traéng thay ñen; bieát mình ñi nhaàm ñöôøng maø khoâng tìm ñöôïc loái thoaùt, ñaønh toû ra baèng moät thaùi ñoä khinh baïc ngaïo maïn, thaùch thöùc coâng nhieân moïi thöù dö luaän!”.(2) Phaûi chaêng caùi xaõ hoäi phong kieán trieàu Nguyeãn luùc ñoù, trong thôøi kyø ñöôïc xem laø “vaøng son” nhaát cuûa noù, laø moät xaõ hoäi “ñaày gian doái, loïc löøa, ñoåi traéng thay ñen”? Phaûi chaêng nhaø Nho phong kieán Nguyeãn Coâng Tröù “ñi nhaàm ñöôøng” treân ñaïi loä Nguyeãn trieàu? Maø neáu “ñi ñuùng ñöôøng” thì oâng seõ ñi ñaâu veà ñaâu? Hay cho raèng: “Do quaù trình tham gia hoaït ñoäng xaõ hoäi, Nguyeãn Coâng Tröù nhaän thöùc ra ñöôïc trieàu ñaïi oâng toân thôø khoâng phaûi toát ñeïp nhö oâng töôûng vaø nhöõng thieän chí cuûa oâng khoâng phaûi deã thöïc hieän. OÂng töø boû daàn nhöõng ñeà taøi coù tính chaát ngôïi ca, khaúng ñònh, ñeå vieát nhöõng ñeà taøi coù maøu saéc toá caùo, ñaû kích xaõ hoäi.”.(3) Vaäy caùi trieàu ñaïi toát ñeïp maø oâng leõ ra toân thôø laø caùi trieàu ñaïi nhö theá naøo neáu khoâng phaûi laø caùi trieàu ñaïi oâng ñaõ gaén boù vôùi noù tôùi hôn 40 naêm? Vì sao oâng laïi coù theå “nhaàm laãn” moät caùch “dai daúng” nhö theá? Vaø “nhöõng thieän chí” naøo “cuûa oâng khoâng phaûi deã thöïc hieän”? Hoaëc cho raèng “ñi ñaùnh giaëc, leân ôû chuøa, oâng cuõng mang aû ñaøo ñi theo OÂng vui vôùi aû ñaøo cuõng chính ñeå cho caùc vò thieân töû nhaø Nguyeãn thaáy roõ oâng ñaõ chaùn gheùt cheá ñoä cuûa hoï ñoái vôùi keû só nhö theá naøo roài.” “. Hay nhaát vaø cuõng laøm
