Bài này là bản dịch chương 18 (trên 19 chương) của bộ sách “Thế kỷ XX Ngắn: Thời đại Thái cực”, cuốn lịch sử thế kỷ XX nổi tiếng của nhà sử học Eric J. Hobsbawm. Nói “Thế kỷ Ngắn” vì Hobsbawm khuôn nó vào thời gian 77 năm, từ 1914 (bùng nổ Thế chiến thứ Nhất) tới 1991 (Liên Xô sụp đổ). . | Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 8 (125) . 2015 61 KHOA HOÏC VAØ ÑÔØI SOÁNG PHUØ THUÛY VAØ ÑOÀ ÑEÄ TAÄP VIEÄC: CAÙC NGAØNH KHOA HOÏC TÖÏ NHIEÂN Eric J. Hobsbawm Ngöôøi dòch: Nguyeãn Ngoïc Giao* Lôøi ngöôøi dòch: Baøi naøy laø baûn dòch chöông 18 (treân 19 chöông) cuûa boä saùch “Theá kyû XX Ngaén: Thôøi ñaïi Thaùi cöïc”, cuoán lòch söû theá kyû XX noåi tieáng cuûa nhaø söû hoïc Eric J. Hobsbawm. Noùi “Theá kyû Ngaén” vì Hobsbawm khuoân noù vaøo thôøi gian 77 naêm, töø 1914 (buøng noå Theá chieán thöù Nhaát) tôùi 1991 (Lieân Xoâ suïp ñoå). Töông phaûn vôùi “Theá kyû Daøi” laø theá kyû XIX maø oâng cho baét ñaàu töø 1789 (Caùch maïng Phaùp) vaø chaám döùt naêm 1914. Boä lòch söû theá kyû XIX cuûa Hobsbawm ñöôïc coi laø taùc phaåm kinh ñieån maãu möïc, goàm 3 taäp: Thôøi ñaïi caùch maïng (1789-1848), Thôøi ñaïi Tö baûn (1848-1875) vaø Thôøi ñaïi Ñeá cheá (1875-1914). Ñoái vôùi moät söû gia, vieát lòch söû theá kyû mình ñang soáng laø ñieàu gaàn nhö khoâng theå. Ñoái vôùi Hobsbawm (1917-2012) laïi caøng khoù hôn: song song vôùi söï nghieäp nghieân cöùu vaø giaûng daïy söû hoïc, oâng laø ngöôøi daán thaân troïn ñôøi cho phong traøo Coäng saûn (gia nhaäp Lieân ñoaøn Thanh nieân Coäng saûn ôû Berlin naêm 14 tuoåi, gia nhaäp Ñaûng Coäng saûn Vöông quoác Anh naêm 19 tuoåi, vaø vaãn trung kieân vôùi lyù töôûng giaûi phoùng nhaân loaïi sau khi ñaûng naøy giaûi theå naêm 1991); oâng vaãn töï gieãu mình laø “ngöôøi coäng saûn khoâng saùm hoái”. Vaäy maø “Thôøi ñaïi Thaùi cöïc” (xuaát baûn laàn ñaàu baèng tieáng Anh naêm 1994) ñaõ ñöôïc chaøo ñoùn, töø taû sang höõu, nhö moät kieät taùc veà söû hoïc, vaø cho tôùi nay, ñaõ ñöôïc dòch ra 40 thöù tieáng. Taát nhieân, khoâng phaûi ai cuõng ñoàng tình vôùi quan ñieåm “maùc xít thoâng thoaùng” cuûa oâng: coù nhaø söû hoïc choáng Coäng leân aùn laø oâng vaãn “nheï tay” vôùi Stalin, coøn ôû Nga, thì cho ñeán naêm 1991, taùc phaåm cuûa oâng khoâng heà ñöôïc xuaát baûn. Taát nhieân ngaøy nay, “Thôøi ñaïi .
