Dưới tác động của công cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất (1897-1918) của người Pháp tại Việt Nam, lịch sử Việt Nam tới triều Khải Định (1916-1925) đã ghi nhận những chuyển biến quan trọng. Nắm bắt được phần nào trào lưu hiện đại hóa diễn ra tại Việt Nam, vua Khải Định đã chủ trương và tiến hành cải cách trên nhiều lĩnh vực theo hướng hiện đại hóa. Bài viết này sẽ đề cập đến vua Khải Định với ý tưởng canh cải Đông y. | 62 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 9 (126) . 2015 VUA KHAÛI ÑÒNH VÔÙI YÙ TÖÔÛNG CANH CAÛI ÑOÂNG Y Nguyeãn Thò Döông* Töø cuoái theá kyû XIX trôû ñi, trong ñieàu kieän bò ngöôøi Phaùp ñoâ hoä vaø vôùi chuû tröông tieán tôùi ñoäc toân Taây y, neàn y döôïc baûn xöù ñaõ phaûi chòu nhieàu söï cheøn eùp töø phía chính quyeàn thuoäc ñòa. Tuy nhieân, cuõng chính boái caûnh ñoù, coäng theâm vieäc tieáp xuùc toaøn dieän vôùi phöông Taây, ñaëc bieät laø Taây y ñaõ thuùc ñaåy trí thöùc, chính quyeàn vaø giôùi Ñoâng y syõ Vieät Nam quan taâm nhieàu hôn tôùi vaán ñeà chaán höng Nam döôïc. Trong ñoù chính vua Khaûi Ñònh laø ngöôøi ñaõ ñeà xöôùng moät soá yù höôùng canh caûi neàn y döôïc nöôùc nhaø. Sau moät loaït nhöõng khuûng hoaûng veà chính trò cuûa trieàu ñình nhaø Nguyeãn töø sau ñôøi Töï Ñöùc, vôùi Hieäp öôùc Quyù Muøi 1883 (Harmand) roài Hieäp öôùc Giaùp Thaân 1884 (Patenoâtre) Nam trieàu ñaõ phaûi ñaët döôùi söï baûo hoä toaøn dieän cuûa ngöôøi Phaùp. Töø ñaây, cuøng vôùi coâng cuoäc khai thaùc thuoäc ñòa, söï thieát laäp vaø hoaøn thieän boä maùy cai trò cuûa ngöôøi Phaùp taïi Vieät Nam ñaõ khieán xaõ hoäi Vieät Nam daàn böôùc sang moät quyõ ñaïo môùi - hieän ñaïi hoùa - moät söï hieän ñaïi hoùa cöôõng böùc, nhaát laø töø sau Chieán tranh Theá giôùi thöù Nhaát (1914-1918), boái caûnh lòch söû aáy ñaõ taïo ra nhöõng bieán chuyeån trong xaõ hoäi cuõng nhö keát caáu xaõ hoäi Vieät Nam. Trieàu Khaûi Ñònh (1916-1925) naèm troïn trong thôøi gian dieãn ra cuoäc khai thaùc thuoäc ñòa laàn thöù 2 (1919-1929) maø luùc naøy “Quaù trình taùi caáu truùc xaõ hoäi mang tính chaát aùp ñaët töø phía chính quyeàn thuoäc ñòa vaø yeáu toá töï phaùt töø phía nhieàu taàng lôùp xaõ hoäi ôû Vieät Nam ñeán sau Chieán tranh Theá giôùi thöù Nhaát ñaõ böôùc qua moät chaëng khaùc, ôû ñoù ñaõ xuaát hieän nhöõng nhu caàu xaõ hoäi veà vieäc taùi caáu truùc xaõ hoäi phuø hôïp hôn”.(1) Quaû vaäy, vôùi tö caùch laø ngöôøi ñöùng ñaàu Nam trieàu, baûn thaân Khaûi Ñònh luùc naøy cuõng ñaõ
