Qua đối chiếu tư liệu và thực địa, tác giả bài viết cho rằng vị trí của phủ Dương Xuân chính là đình làng Dương Xuân Hạ, nay thuộc phường Thủy Xuân, thành phố Huế. Hiện nay, tại đây vẫn còn dấu vết của một công trình kiến trúc quy mô thời chúa Nguyễn, và quan trọng nhất là, vị trí này có nhiều chi tiết phù hợp với mô tả của các chứng nhân đương thời về phủ Dương Xuân. | 12 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 1 (127) . 2016 PHUÛ DÖÔNG XUAÂN THÔØI CHUÙA NGUYEÃN QUA ÑOÁI CHIEÁU TÖ LIEÄU VAØ THÖÏC ÑÒA Traàn Ñaïi Vinh* I . Vaøi neùt veà laøng Döông Xuaân Laøng Döông Xuaân voán coù teân ban ñaàu laø Phi Thaùt, ñöôïc thaønh laäp vaøo nöûa sau theá kyû XV döôùi ñôøi vua Leâ Thaùnh Toâng. Caùc baäc tieàn hieàn khai canh cuûa laøng voán laø quan chöùc töøng ñoùng goùp vaøo vieäc bình ñònh phöông Nam, roài ñöôïc trao caùc chöùc traùch traán giöõ chaâu Hoùa, nhö Ñoâ toång binh Thieâm söï Leâ quyù coâng, Ñoâ quaûn laõnh Nguyeãn quyù coâng, Leâ quyù coâng vaø Voõ quyù coâng. Veà sau ñöôïc daân toân thôø laø boån thoå Thaønh hoaøng, ñöôïc hai laøng thöôïng haï chia nhau phuïng thôø. Ñòa baøn cuûa laøng raát roäng, keùo daøi ôû bôø nam Soâng Höông töø giaùp giôùi laøng Nguyeät Bieàu ñeán ñòa giôùi aáp Tröôøng Suùng laøng Phuù Xuaân (khu vöïc ga Hueá), tieáp noái laø aáp Khaùnh Loäc laøng Döông Xuaân (khu vöïc Tröôøng Quoác Hoïc vaø Beänh vieän Trung öông Hueá), boû qua ñòa giôùi laøng Thoï Loäc, laïi laø khu vöïc laøng Döông Xuaân (aáp Hoâ Laâu, beân kia Ñaäp Ñaù), boïc leân aáp Phuû Tuù (beân kia soâng Phuû Cam), keùo leân taän aáp Traâm Baùi (ñòa baøn laêng Töï Ñöùc), xuoáng aáp Cöï Só (ñòa baøn laêng Ñoàng Khaùnh) vaø ñeán taän chôï Beán Ngöï. Ñaàu naêm 1637, chuùa Nguyeãn Phuùc Lan dôøi phuû chuùa töø Phöôùc Yeân veà laøng Kim Long. Chuùa ñaõ cho laáy ñaát ven soâng cuûa laøng Döông Xuaân laäp neân ty thôï ñuùc (Chuù Töôïng ty). Cö daân thôï ñuùc töø khaép nôi veà ñaây laäp neân caùc aáp Kinh Nhôn, Boån Boä, laïi chia thaønh caùc xoùm Giang Dinh, Giang Tieàn, Giang Taû bieät laäp vôùi laøng Döông Xuaân. Döôùi thôøi chuù Nguyeãn Phuùc Taàn, khoaûng naêm 1680 phuû Döông Xuaân ñöôïc xaây döïng treân moät goø ñoài cuûa laøng, nhìn ra ñoàng ruoäng vaø bôø Soâng Höông. Taïi ñoàng ruoäng ven soâng, veà sau xaây phuû aäp öôïng, laø nôi luyeän taäp voi vaø töôïng quaân. Naêm 1700, chuùa Nguyeãn Phuùc Chu cho truøng tu phuû Döông Xuaân.
