Trên thực tế, các giao tiếp không phải lúc nào cũng tồn tại trên nguyên tắc thỏa hiệp, lịch sự. Các cuộc giao tiếp bất lịch sự luôn tồn tại song song với các giao tiếp lịch sự. Vậy, yếu tố nào quyết định một giao tiếp lịch sự hay bất lịch sự? Bài viết này giải thích và xác định ranh giới giữa lịch sự và bất lịch sự qua hành vi ngôn ngữ rào đón trong tiếng Việt. | TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Phan Thị Thanh Thủy RANH GIỚI GIỮA LỊCH SỰ VÀ BẤT LỊCH SỰ QUA HÀNH VI RÀO ĐÓN TRONG TIẾNG VIỆT PHAN THỊ THANH THỦY* TÓM TẮT Trên thực tế, các giao tiếp không phải lúc nào cũng tồn tại trên nguyên tắc thỏa hiệp, lịch sự. Các cuộc giao tiếp bất lịch sự luôn tồn tại song song với các giao tiếp lịch sự. Vậy, yếu tố nào quyết định một giao tiếp lịch sự hay bất lịch sự? Bài viết này giải thích và xác định ranh giới giữa lịch sự và bất lịch sự qua hành vi ngôn ngữ rào đón trong tiếng Việt. Từ khóa: lịch sự , bất lịch sự, rào đón. ABSTRACT The border line between politeness and impoliteness through the language behavior of hedge in Vietnamese In reality, communication is not always based on the principle of agreement or politeness. Impolite communications often exist in parallel with polite communications. So, which element decides that a communication is polite or impolite? This paper will explain and define the border line between politeness and impoliteness through the language behavior of hedge in Vietnamese. Keywords: politeness, impoliteness, hedge. 1. Mở đầu Trong giao tiếp, lịch sự là một nhân tố quan trọng có vai trò điều hòa các mối quan hệ liên nhân. Nói một cách ngắn gọn, các nguyên tắc, chiến lược lịch sự đều nhằm mục đích, một mặt đề cao thể diện của đối tác, mặt khác làm giảm nhẹ hoặc không thực hiện các hành động ngôn ngữ có tính đe dọa thể diện của họ. Tuy nhiên, trong thực tế vẫn luôn tồn tại các cuộc giao tiếp vượt ra khỏi khuôn khổ của các nguyên tắc đó, chúng thể hiện một mặt đối lập với lịch sự, đó là bất lịch sự; trong đó, người nói luôn cố tình làm tổn hại đến thể diện của đối phương. Ở Việt Nam hiện nay, xu hướng nghiên cứu bất lịch sự như một phản đề hầu như chưa được giới thiệu. Đương * nhiên, nghiên cứu về lịch sự, không thể không tham khảo về bất lịch sự. Đặc biệt là khi ranh giới để phân định lịch sự .
