Bài báo này phân tích những khía cạnh phức tạp khi sử dụng phổ kế gamma phân giải cao để phân tích ²³⁸U trong các mẫu lương thực thực phẩm (LTTP); đưa ra các giải pháp kĩ thuật xử lí để nâng cao độ chính xác của phép đo, bảo đảm kết quả xác định nồng độ ²³⁸U với độ chính xác chấp nhận được trong việc xây dựng cơ sở dữ liệu về phóng xạ trong LTTP ở Việt Nam. | TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Số 6(84) năm 2016 XÁC ĐỊNH NỒNG ĐỘ ĐỒNG VỊ PHÓNG XẠ 238U TRONG MẪU LƯƠNG THỰC THỰC PHẨM BẰNG PHỔ KẾ GAMMA PHÂN GIẢI CAO LƯU TAM BÁT* , TRƯƠNG THỊ HỒNG LOAN**, TRƯƠNG HỮU NGÂN THY*** , HUỲNH THỊ YẾN HỒNG***, VŨ NGỌC BA****, LƯU NHƯ QUỲNH***** TÓM TẮT Bài báo này phân tích những khía cạnh phức tạp khi sử dụng phổ kế gamma phân giải cao để phân tích 238U trong các mẫu lương thực thực phẩm (LTTP); đưa ra các giải pháp kĩ thuật xử lí để nâng cao độ chính xác của phép đo, bảo đảm kết quả xác định nồng độ 238U với độ chính xác chấp nhận được trong việc xây dựng cơ sở dữ liệu về phóng xạ trong LTTP ở Việt Nam. Từ khóa: đồng vị phóng xạ, thực phẩm, HPGe. ABSTRACT Determining 238U radioactivity concentration in food using high-resolution gamma spectrometer In this paper, the complex aspects of using high-resolution gamma spectrometer for the determination of 238U radioactivity concentration in food were analyzed and technical solutions to enhance the accuracy were proposed as well. Research results can contribute to set up the database of natural radioactivity for food in Viet Nam. Keywords: Radioactivity, Food, HPGe. 1. Giới thiệu Phổ kế gamma phân giải cao với đầu đo bán dẫn siêu tinh khiết (HPGe) được sử dụng rộng rãi để xác định nồng độ phóng xạ trong các mẫu môi trường. Đối với lương thực thực phẩm, sử dụng hệ đo này gặp một số khó khăn do có sự mất cân bằng không nên bỏ qua giữa 238U và 226Ra, dẫn đến việc phải xác định riêng 238U và 226Ra. Trong khi 238U có thể xác định thông qua hai đồng vị con sát sau nó là 234Th và 234mPa thì để xác định 226Ra lại phải nhốt kín mẫu khoảng 4 tuần lễ để đạt được sự cân bằng giữa 226 Ra và 222Rn và xác định 226Ra thông qua các sản phẩm phân rã sau nó là 214Bi và 214 Pb. Chính vì vậy, nhiều phòng thí nghiệm đã lựa chọn xác định nồng độ 238U bằng phương pháp phổ alpha hay phương pháp ICP-MS, .
