Bài viết nêu những cách lý giải khác nhau về bí ẩn đền tháp Chăm như gạch, chất kết dính, quy trình xây dựng. Tuy nhiên, cho đến nay vẫn chưa có được một sự lý giải cuối cùng về mặt khoa học thực chứng. Do đó, vấn đề trùng tu đền tháp Chăm vẫn là hết sức khó khăn. Bài viết cũng nêu một số phương pháp trùng tu và đặt ra vấn để phải tuân thủ tính thẩm mỹ trong công tác trùng tu đền tháp Chăm. | VĂN HÓA NGHIÊN CỨU VĂN HÓA - NGHỆ THUẬT GIẢI ĐÁP BÍ ẨN VÀ VẤN ĐỀ THẨM MỸ TRONG TRÙNG TU ĐỀN THÁP CHĂM NGUYỄN XUÂN HIỂN, NGUYỄN VĂN TOÀN Tóm tắt Bài viết nêu những cách lý giải khác nhau về bí ẩn đền tháp Chăm như gạch, chất kết dính, quy trình xây dựng. Tuy nhiên, cho đến nay vẫn chưa có được một sự lý giải cuối cùng về mặt khoa học thực chứng. Do đó, vấn đề trùng tu đền tháp Chăm vẫn là hết sức khó khăn. Bài viết cũng nêu một số phương pháp trùng tu và đặt ra vấn để phải tuân thủ tính thẩm mỹ trong công tác trùng tu đền tháp Chăm. . Từ khóa: Gạch Chăm, tháp Chăm, văn hóa Champa, trùng tu Abstract The article outlined the various interpretations of the mysteriousness of temples of Champa such as tiles, adhesives, construction process. However, there has not been a final interpretation of scientific evidence so far. Therefore, the restoration of temples of Champa is still very difficult. The article also mentions a number of restoration methods and sets out compliance with the aesthetics of the restoration of temples of Champa. Keyword: Champa tiles, Champa Temple, Champa culture, restore 1. Những bí ẩn đền tháp Champa . Những viên gạch Chăm N hững viên gạch Chăm hoàn hảo không bao giờ bị rêu phong, đen sạm bởi sương gió, ngoại trừ bị vỡ, bị tách biệt khỏi môi trường kiến trúc tự nhiên. Trong khi trùng tu bằng gạch hiện đại thì lại xảy ra hiện tượng gạch bị rêu mốc bề mặt, nhiều viên gạch có hiện tượng bạc màu do quá trình muối hóa. Phát biểu trong một hội thảo về Champa được tổ chức tại Đà Nẵng (7/2012), . Hoàng Đạo Kính, Ủy viên Hội đồng Di sản văn hóa Quốc gia cho rằng: Ngay cả vấn đề giải quyết hiện tượng rêu phong cho các khối gạch xây mới, mà người Chăm xưa kia đã giải quyết được, vẫn còn là một thách đố. 30 Số 3 - Tháng 3 - 2013 TS. Nguyễn Hữu Thông, Phân viện trưởng, Phân viện VHNT Việt Nam tại Huế cho rằng: Gạch Chăm có độ nung rất cao, trên 1000 độ C nên tính hoàn chinh của từng viên gạch rất lớn. Khi nung ở nhiệt độ đó, gạch Chăm đã
