Nội dung của bài viết là tìm hiểu đặc điểm ngôn từ có thể giúp phát hiện được những đặc trưng về hình thức vàcách thể hiện ngữ nghĩa của bài dân ca này, thông qua đó hiểu về giá trị đích thực của bài ca, đồng thời biết thêm về đời sống văn hóa Hmông, cũng như tâm tư tình cảm của tộc người quen sống ở vùng cao núi đá này. | 38 ng«n ng÷ & ®êi sèng sè 8 (190)-2011 Ng«n ng÷ víi v¨n ch−¬ng ®Æc ®iÓm ng«n tõ trong bµi d©n ca hm«ng c«n ″gµ c«ng gÆp nhau″ NguyÔn thu quúnh (ThS, §¹i häc S− ph¹m Th¸i Nguyªn) 1. Dân ca là m t hình th c sinh ho t văn ngh r t ph bi n trong i s ng sinh ho t tinh th n c a ngư i Hmông. V i h , cu c s ng chính là m t bài dân ca trư ng thiên, b t t n. Bài Gà công g p nhau - rangx tsơư sil njiz (do Hùng ình Quý sưu t m và biên d ch in trong cu n Dân ca Hmông Hà Giang, S Văn hóa Thông tin t nh Hà Giang, năm 2003, t p 3, tr. 108 - 109) có th ư c xem là m t trong nh ng bài dân ca tiêu bi u vi t v ch tình yêu (gâux plênhx). Tìm hi u c i m ngôn t có th giúp phát hi n ư c nh ng c trưng v hình th c và cách th hi n ng nghĩa c a bài dân ca này, thông qua ó hi u v giá tr ích th c c a bài ca, ng th i bi t thêm v i s ng văn hóa Hmông, cũng như tâm tư tình c m c a t c ngư i quen s ng vùng cao núi á này. 2. Các c i m c a bài ca . c i m hình th c K t c u c a bài Gà công g p nhau g m có ba khúc, tương ng v i hai lư t l i trao áp và lư t cùng hát c a chàng trai và cô gái. Sau ây là nguyên văn bài dân ca và ph n d ch sang ti ng Vi t c a Hùng ình Quý: Khúc 1: Cêr tax jông xuôv hax Tax tus khâuz truôz qêz Cur ndâux rus caox hal jông luôx no Cangx ntus zuôv trux sơưr cêr tsênhl Caox trisl cangr tênhv cur luz cheix trâu Caox nav caox txir luz pangl êx nzuôx sêz. Tax tus khâuz truôz suô Cur ndâux rus caox hal jông luôx no Cangx ntus zuôv trux sơưr cêr tsênhl Caox trisl cangr tênhv cur luz nhôngs trâu Caox nav caox txir luz pangl êx nzuôx ntuôs. ( ư ng b ng t t i giày ư ng ph ng d quét ch i Mi ng anh cùng em nói hay ghê Ngày mai anh ng d y ra v S em không dám h n anh nơi Cái ao b m em chuyên gi t giày B ng ph ng d ch i quét Mi ng anh cùng em nói hay l m Ngày mai anh ng d y ra i S em không dám h n anh nơi Cái h b m em chuyên gi t lanh) Khúc 2 : Nxeik gâux tangz tal Cur chêr chax luôs gâux grêl luôs nhăngz Cur uô nteil chuôx lênhx trôngz ziv lênhx hang Caox seiz cur luz pangx flu nyei
