Chủ nghĩa nhân đạo được Nguyễn Du kế thừa từ tinh thần nhân văn của văn hóa bản địa vốn đề cao người phụ nữ, từ tinh thần nhân đạo và dân chủ của văn học dân gian, từ các giá trị nhân bản của Phật giáo, Nho giáo, Đạo giáo, từ nền tảng văn hóa Đông Á và Đông Nam Á. | Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam, số 2(99) - 2016HỌC NGÔN NGỮ - VĂN - VĂN HÓA Sự kế thừa, phát triển tư tưởng và nghệ thuật trong Truyện Kiều Vũ Thanh * Tóm tắt: Giá trị tư tưởng và nghệ thuật trong Truyện Kiều là kết quả tài năng xuất chúng của cá nhân Nguyễn Du, đồng thời là thành tựu của tiến trình gần một nghìn năm phát triển của văn học dân tộc, là kết tinh tinh hoa của văn hóa khu vực Đông Á và Đông Nam Á. Trong Truyện Kiều, chủ nghĩa nhân đạo được Nguyễn Du phát triển, biểu hiện ở: lòng xót thương đối với đồng loại; đưa con người trở thành hình tượng nghệ thuật trung tâm của đời sống văn học; cảm thông với nỗi đau thể xác và tinh thần của con người; phát hiện ra vẻ đẹp tâm hồn và tài năng, nhân cách của họ. Chủ nghĩa nhân đạo được Nguyễn Du kế thừa từ tinh thần nhân văn của văn hóa bản địa vốn đề cao người phụ nữ, từ tinh thần nhân đạo và dân chủ của văn học dân gian, từ các giá trị nhân bản của Phật giáo, Nho giáo, Đạo giáo, từ nền tảng văn hóa Đông Á và Đông Nam Á. Từ khóa: Nguyễn Du; Truyện Kiều; giá trị tư tưởng; nghệ thuật; chủ nghĩa nhân đạo. 1. Mở đầu Những thành tựu nghệ thuật trong Truyện Kiều (Đoạn trường tân thanh) là kết quả tài năng xuất chúng của cá nhân Nguyễn Du, nhưng cũng là thành tựu của tiến trình gần một nghìn năm phát triển của văn hóa dân tộc; là thành tựu của những giá trị văn hóa khu vực, mà trung tâm là Trung Hoa. Sự ra đời của thiên tài thường được coi là đột xuất, nhưng xét cho kỹ thì sự xuất hiện đó hợp quy luật. Sự hiện diện của một tác gia thiên tài như Nguyễn Du và một kiệt tác như Truyện Kiều vừa bất ngờ, vừa phù hợp với quy luật phát triển của nền văn học dân tộc và khu vực. Tác phẩm Truyện Kiều là sự tổng hợp lớn lao không chỉ của văn hóa, văn học, nghệ thuật Việt Nam mà còn của văn hóa, văn học, nghệ thuật vùng Đông Á và Đông Nam Á. 76 2. Giá trị tư tưởng của Truyện Kiều(*) Nguyễn Du trong Truyện Kiều đã kế thừa và phát huy những giá trị tư tưởng thể hiện ở tinh thần nhân văn, dân chủ trong lịch sử và lịch sử văn học .
