Trong bài viết này, tác giả đưa ra một vài ý kiến về động Khuất Lão. Điều đó phản ánh phần nào về lực lượng của Lý Nam Đế ở động Khuất Lão và cũng nói lên tiềm năng dân cư của khu vực, lòng yêu Lý Nam Đế tập hợp lực lượng chiến đấu chống lại quân Lương. | Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam, số 1(74) - 2014 ĐỘNG KHUẤT LÃO: MỘT ĐỊA DANH TRONG LỊCH SỬ VIỆT NAM HÀ MẠNH KHOA* Tóm tắt: Trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc, Lý Nam Đế là người đã có công xây dựng Nhà nước Vạn Xuân độc lập đầu tiên của dân tộc. Cuộc đời và sự nghiệp của ông gắn liền với cuộc đấu tranh chống lại ách đô hộ phong kiến phương Bắc từ năm 541-548 (thế kỷ VI sau công nguyên). Công lao to lớn của Lý Nam Đế đối với lịch sử nói chung, với vùng đất Tam Nông (Phú Thọ) nói riêng đã được sử sách và hậu thế ghi nhận. Một trong những địa danh lịch sử gắn liền với cuộc khởi nghĩa của Lý Nam Đế là động Khuất Lão. Trải qua thời gian, động Khuất Lão hiện nay đang được rất nhiều các nhà khoa học quan tâm nghiên cứu. Do điều kiện khách quan và chủ quan, việc tìm hiểu, xác định địa bàn cụ thể của động Khuất Lão chỉ mới dừng lại ở mức giả định. Trong bài viết này, tác giả đưa ra một vài ý kiến về động Khuất Lão. Điều đó phản ánh phần nào về lực lượng của Lý Nam Đế ở động Khuất Lão và cũng nói lên tiềm năng dân cư của khu vực, lòng yêu nước của nhân dân các dân tộc trong vùng để Lý Nam Đế tập hợp lực lượng chiến đấu chống lại quân Lương. Từ khóa: Lý Nam Đế, động Khuất Lão, nhà nước Vạn Xuân. Năm 541, Lý Bí liên kết với các hào kiệt các châu đập tan bộ máy cai trị của chính quyền đô hộ của nhà Lương, chiếm thành Long Biên, năm 543 đánh tan quân Lâm Ấp xâm lược. Sau hai thắng lợi vẻ vang đó, năm 544, Lý Bí xưng đế - mở đầu cho một thời kỳ bảo vệ và xây dựng nhà nước Vạn Xuân độc lập tự chủ. Sách Đại Việt sử ký toàn thư, bộ chính sử lớn nhất của nước ta thời trung đại, được biên soạn dưới thời Lê, đã đánh giá khái quát về cuộc khởi nghĩa của Lý Bí như sau: “Vua họ Lý, tên húy là Bí, người Thái Bình, phủ Long Hưng. Tổ tiên là người Bắc, cuối 76 đời Tây Hán khổ về việc đánh dẹp, mới tránh sang ở đất phương Nam, được 7 đời thì thành người Nam. Vua có tài văn võ, trước làm quan với nhà Lương, gặp loạn, trở về Thái Bình. Bấy giờ bọn thú lệnh tàn bạo hà khắc, .
