Bài viết phân tích tư tưởng của về mối quan hệ con người - tự nhiên. Trong mối quan hệ đó, con người nằm trong lòng tự nhiên, nhưng con người lại cải tạo và chinh phục tự nhiên. | Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam, số 10 (71) - 2013 TƯ TƯỞNG CỦA VỀ MỐI QUAN HỆ CON NGƯỜI - TỰ NHIÊN NGUYỄN HÙNG HẬU* Tóm tắt: Bài viết phân tích tư tưởng của về mối quan hệ con người - tự nhiên. Trong mối quan hệ đó, con người nằm trong lòng tự nhiên, nhưng con người lại cải tạo và chinh phục tự nhiên. Xã hội càng phát triển thì sự cải tạo chinh phục tự nhiên bởi con người càng mạnh mẽ. Tuy nhiên, con người không được phá vỡ sự cân bằng động của hệ thống con người - tự nhiên. Nếu phá vỡ sự cân bằng động của hệ thống này thì con người phải gánh chịu những hậu quả tai hại khó lường. Từ khóa: Tư tưởng của , mối quan hệ con người - tự nhiên, cân bằng động, khủng hoảng sinh thái. (1820-1895) là nhà lý luận chính trị, một triết gia và nhà khoa học Đức thế kỷ XIX. Ngoài những công trình ông viết chung với , ông đã viết nhiều tác phẩm khoa học có giá trị như: "Nguồn gốc của gia đình, của chế độ tư hữu và của nhà nước", "Biện chứng của tự nhiên". Ông có những tư tưởng thiên tài về mối quan hệ con người - tự nhiên. Những tư tưởng này cho đến nay vẫn còn có ý nghĩa thời sự. Trong Biện chứng của tự nhiên, đã đưa ra những ví dụ điển hình về những hậu quả nghiêm trọng của khủng hoảng sinh thái. Chẳng hạn như, khi người ta phá rừng để lấy đất trồng trọt ở Mêxôpôtami, Hy Lạp, Tiểu Á và một số nơi khác, họ không nghĩ 50 rằng làm như vậy đã phá hủy các trung tâm chứa nước, gây ra các hiện tượng lũ lụt với sức công phá không thể tưởng tượng nổi. Những người miền núi Italia khi phá hoại các đám rừng tùng đã không nghĩ rằng, việc làm đó sẽ phá hoại việc chăn nuôi trên núi cao, làm cho các suối nước trên núi bị khô cạn, làm cho nước lũ của các khe suối đó lại tuôn xuống càng dữ dội hơn nữa.* Theo , rất có thể nhiều nền văn minh, trong đó có nền văn minh Maya, bị diệt vong là do nguyên nhân mất cân bằng sinh thái, mất cân bằng giữa con người và tự nhiên. Tư tưởng Giáo sư, tiến sĩ, Học viện Chính trị - Hành chính
