Người Mảng ở Việt Nam là tộc người có dân số ít, cư trú tập trung ở tỉnh Lai Châu. Tri thức địa phương của người Mảng trong khai thác, sử dụng và quản lý tài nguyên thiên nhiên khá phong phú, đa dạng. Tuy nhiên, tri thức địa phương của người Mảng đã và đang bị mai một do nhiều yếu tố tác động như kinh tế, văn hóa xã hội, chính sách,. Vì vậy, cần quan tâm hơn nữa đến công tác bảo tồn và phát huy giá trị của tri thức địa phương của người Mảng. | Tri thức địa phương của người Mảng ở Việt Nam TRI THỨC ĐỊA PHƯƠNG CỦA NGƯỜI MẢNG Ở VIỆT NAM NGUYỄN VĂN THẮNG* Tóm tắt: Người Mảng ở Việt Nam là tộc người có dân số ít, cư trú tập trung ở tỉnh Lai Châu. Tri thức địa phương của người Mảng trong khai thác, sử dụng và quản lý tài nguyên thiên nhiên khá phong phú, đa dạng. Tuy nhiên, tri thức địa phương của người Mảng đã và đang bị mai một do nhiều yếu tố tác động như kinh tế, văn hóa xã hội, chính sách,. Vì vậy, cần quan tâm hơn nữa đến công tác bảo tồn và phát huy giá trị của tri thức địa phương của người Mảng. Từ khóa: Người Mảng ở Việt Nam; người Mảng ở Lai Châu; dân tộc Mảng; Tri thức địa phương của dân tộc Mảng; Dân tộc Mảng với bảo vệ tài nguyên thiên nhiên. Mở đầu Người Mảng là tộc người dân số ít có mặt khá sớm ở Tây Bắc và là tộc người bản địa với những truyền thuyết về khai phá đất đai, chống giặc ngoại xâm, xây dựng quê hương, đất nước. Người Mảng cư trú tại 14 tỉnh thuộc 5 vùng kinh tế, nhưng tập trung đông nhất ở Lai Châu ( người chiếm 98,13%). Là tộc người thuộc nhóm ngôn ngữ Môn Khmer, ngữ hệ Nam Á, người Mảng có hai nhóm là Mảng Gứng và Mảng Lệ, nhưng về cơ bản những tập tục sinh hoạt, sinh kế, ngôn ngữ, tín ngưỡng,. của hai nhóm rất tương đồng. Nền kinh tế của người Mảng chủ yếu là tự cung tự cấp. Là tộc người "ăn nương" và cư trú ở những vùng khó khăn, người Mảng có kho tàng tri thức địa phương được đúc kết qua nhiều thế kỷ khá phong phú về đất, nước, rừng, thời tiết và khí hậu. Đến nay, những giá trị ấy vẫn được phát huy trong đời sống người Mảng bên cạnh những giá trị văn hóa mới. 1. Tri thức địa phương trong khai thác, sử dụng và quản lý tài nguyên đất Tri thức trong khai thác, sử dụng và quản lí tài nguyên đất của người Mảng ở Việt Nam rất da dạng, thể hiện trong nhiều mặt như việc quản lí đất, trồng trỉa, phân định ranh giới, tìm kiếm nương mới,.(*) - Chọn đất Là tộc người "ăn nương", với kinh nghiệm truyền thống của cha ông để lại, người Mảng thường chọn những chỗ đất có cây cỏ .
