Bài viết điểm qua đôi nét về đặc điểm văn tự, áp dụng phương pháp nghiên cứu định tính, làm nổi rõ mối liên hệ giữa chữ và nghĩa cũng như đặc điểm tri nhận của người xưa qua trường hợp chữ 目 mục. Từ đó, bài viết liên hệ với tiếng Việt, chỉ ra mối tương quan giữa 目mục, 眼nhãn trong tiếng Hán và mục, nhãn, mắt trong tiếng Việt, nhằm góp một tài liệu tham khảo, giúp nâng cao hiệu quả dạy học chữ Hán nói riêng và tiếng Hán nói chung cho sinh viên Việt Nam. | 目MỤC TRONG TIẾNG HÁN TRONG MỐI LIÊN HỆ VỚI TIẾNG VIỆT Phạm Ngọc Hàm* Khoa Ngôn ngữ và Văn hóa Trung Quốc, Trường Đại học Ngoại ngữ, ĐHQGHN, Phạm Văn Đồng, Cầu Giấy, Hà Nội, Việt Nam Nhận bài ngày 15 tháng 05 năm 2017 Chỉnh sửa ngày 04 tháng 07 năm 2017; Chấp nhận đăng ngày 26 tháng 07 năm 2017 Tóm tắt: 目mục trong tiếng Hán nhìn từ góc độ văn tự học là một chữ tượng hình, có 5 nét. Vì hình dạng khá đơn giản, 目mục ít nhận được sự quan tâm của người học tập và nghiên cứu tiếng Hán. Tuy nhiên, cách thức cấu hình, vị trí, vai trò làm tự tố tạo nên chữ Hán cũng như các tầng nghĩa phái sinh của目mục đã thể hiện năng lực tri nhận của người Trung Quốc đối với giác quan có chức năng nhận biết đường nét, màu sắc, hình hài sự vật, được ví với cửa sổ tâm hồn này. Bài viết điểm qua đôi nét về đặc điểm văn tự, áp dụng phương pháp nghiên cứu định tính, làm nổi rõ mối liên hệ giữa chữ và nghĩa cũng như đặc điểm tri nhận của người xưa qua trường hợp chữ目mục. Từ đó, bài viết liên hệ với tiếng Việt, chỉ ra mối tương quan giữa 目mục, 眼nhãn trong tiếng Hán và mục, nhãn, mắt trong tiếng Việt, nhằm góp một tài liệu tham khảo, giúp nâng cao hiệu quả dạy học chữ Hán nói riêng và tiếng Hán nói chung cho sinh viên Việt Nam. Từ khóa: 目mục, chữ, nghĩa, dạy học 1. Đặt vấn đề Chữ Hán với tính chất biểu ý khiến cho nó từ lâu đã thu hút sự quan tâm của giới nghiên cứu ngôn ngữ, văn tự Trung Quốc cũng như trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Trong bốn nguyên tắc cấu tạo chữ Hán gồm tượng hình, chỉ sự, hội ý và hình thanh, tượng hình được coi là vẽ lại sự vật hữu hình một cách đơn giản nhất. Tuy nhiên, sự vật tồn tại xung quanh ta muôn hình vạn trạng. Ngay cả với cùng một sự vật hữu hình, từ những góc độ khác nhau, nhận thức về sự vật hiện tượng ấy cũng khác nhau. Chẳng hạn, bản chất của nước là lưu chuyển. Nước không chuyển động là nước trong ao tù. Do đó, người ta đã tạo ra chữ thủy nghĩa là sông, nước với hình ảnh biểu trưng của những dòng chảy 水. Núi thường sắp thành dãy, có ngọn cao, ngọn thấp.
