Nghiên cứu văn hóa gốm là nghiên cứu những diện mạo và khía cạnh văn hóa của đồ gốm. Từ kết quả của một công trình nghiên cứu chúng tôi muốn thông qua bài viết này, bước đầu nhận diện một số đặc trưng cơ bản của văn hóa gốm người Việt vùng đồng bằng sông Hồng. | NHỮNG ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA VĂN HÓA GỐM NGƯỜI VIỆT ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG TRƯƠNG MINH HẰNG* Là một trong ba tiểu vùng của Bắc Bộ Việt Nam, đồng bằng sông Hồng được hình thành bởi sự bồi lấp phù sa của các dòng sông trong hệ thống sông Hồng và sông Thái Bình. Trải qua thời gian, đồng bằng sông Hồng đã mang trong mình những đặc điểm chung về bối cảnh địa lý, lịch sử và văn hoá của vùng đất này. Người Việt có mặt ở nơi đây đã nhiều thiên niên kỉ. Trên cảnh quan địa lý đa dạng: sông ngòi, núi đồi, đồng bằng, duyên hải, biển và hải đảo , người Việt dần thích nghi với môi trường để tạo lập cuộc sống và góp phần định hình diện mạo văn hoá của mình. Một trong những diện mạo ấy là đồ gốm và văn hóa gốm nảy sinh, tồn tại và phát triển suốt quá trình dựng nước và giữ nước của dân tộc.* Nếu như hiện nay, nội hàm của khái niệm văn hóa ngày càng được triển nở, mở mang theo nghĩa rộng nhất của nó thì văn hóa gốm được hiểu là toàn bộ quá trình hình thành, sáng tạo ra đồ gốm của con người, cũng như quá trình tồn tại, phát triển của đồ gốm trong chiều dài lịch sử, trong các bối cảnh kinh tế, xã hội khác nhau và những tác động trở lại của đồ gốm đối với đời sống tinh thần và vật chất của con người. Nói gọn hơn, văn hóa gốm là những gì liên quan đến sự xuất hiện và tồn tại của đồ gốm, là đời sống sinh tồn của gốm. Nghiên cứu văn hóa gốm là nghiên cứu những diện mạo và khía cạnh văn hóa của đồ gốm. Từ kết quả của một * . Viện Nghiên cứu Văn hóa. công trình nghiên cứu, chúng tôi muốn thông qua bài viết này, bước đầu nhận diện một số đặc trưng cơ bản của văn hóa gốm người Việt vùng đồng bằng sông Hồng. 1. Các nhà nghiên cứu tiền sơ sử cho rằng, những mảnh gốm đầu tiên đã được tìm thấy trong các di chỉ văn hóa Đa Bút, Cái Bèo và Quỳnh Văn - nền văn hóa của cư dân sống ở đồng bằng ven biển, lấy kinh tế khai thác hải sản làm phương thức sinh hoạt chủ yếu. Nhu cầu chế biến thức ăn tanh và sống trong môi trường nước nhuyễn thể, sẵn có nguồn nguyên liệu đất sét, cát, là những tiền đề chủ
