Bài viết nêu lên tư tưởng biện chứng trong hệ thống triết học của được thể hiện trong tất cả các lĩnh vực mà ông nghiên cứu, từ giới tự nhiên đến đời sống xã hội và cả tư duy. Trong đó, nổi bật là tư tưởng về sự phát triển, về mâu thuẫn, về sự tương tác và chuyển hóa của các mặt đối lập, Mặc dù, không phải tất cả những gì được thể hiện ở tư tưởng biện chứng trong triết học đều hoàn toàn đúng đắn, song, ngay phương pháp nghiên cứu của mình đã chứng minh ông là một nhà triết học mẫu mực trong việc tìm tòi, khám phá và đề xuất vấn đề mới. | TƯ TƯỞNG BIỆN CHỨNG TRONG TRIẾT HỌC NGUYỄN ĐÌNH BẮC* * Imanuen Cantơ (1724 - 1804) là một trong những học giả uyên bác, nhà tư tưởng vĩ đại của lịch sử tư tưởng triết học Tây Âu trước , người sáng lập ra triết học cổ điển Đức, nhà bách khoa trong nhiều lĩnh vực khoa học. Học thuyết của ông đã thống trị tư tưởng khoa học và triết học tư sản thế kỷ XIX, ông cũng để lại cho nhân loại một trong những hệ thống triết học độc đáo và sâu sắc; trong đó, tư tưởng biện chứng trong triết học của ông là một điển hình. Tư tưởng biện chứng trong hệ thống triết học của được thể hiện trong tất cả các lĩnh vực mà ông nghiên cứu, từ giới tự nhiên đến đời sống xã hội và cả tư duy. Trong đó, nổi bật là tư tưởng về sự phát triển, về mâu thuẫn, về sự tương tác và chuyển hóa của các mặt đối lập, Mặc dù, không phải tất cả những gì được thể hiện ở tư tưởng biện chứng trong triết học đều hoàn toàn đúng đắn, song, ngay phương pháp nghiên cứu của mình đã chứng minh ông là một nhà triết học mẫu mực trong việc tìm tòi, khám phá và đề xuất vấn đề mới. Đặc biệt, ông luôn đặt ngược lại vấn đề để nghiên cứu. Chính điều này đã thể hiện rõ ở ông một tinh thần biện chứng. Dấu ấn đầu tiên biểu hiện tư tưởng biện chứng trong triết học là việc xây dựng nên học thuyết về lịch sử hình thành vũ trụ, qua đó ông đã đặt nền móng cho quan niệm biện chứng về tự nhiên. Tác * ThS. Học viện Chính trị - Bộ Quốc phòng. phẩm Lịch sử tự nhiên đại cương và thuyết bầu trời của được đánh giá là tác phẩm thiên tài, thể hiện nhiều tư tưởng biện chứng sâu sắc, nhất là tư tưởng về sự phát triển. Trong tác phẩm này, ông đã lý giải một cách biện chứng, khoa học về nguồn gốc và sự hình thành vũ trụ. Theo ông, từ buổi sơ khai, tất cả các hành tinh và vũ trụ không phải ngay từ đầu đã có được trạng thái tồn tại như hiện nay. Thế giới nằm trong trạng thái hỗn hợp, bao gồm vô vàn các hạt vật chất. Nhờ lực vạn vật hấp dẫn, các hạt vật chất khuếch tán khắp không gian dần .
